Các khái niệm cơ bản
Stablecoin là gì?
Stablecoin (đồng tiền ổn định) là một loại crypto (tiền mã hóa) được phát hành dựa trên nền tảng Blockchain và được ấn định một giá cố định theo một loại tiền pháp định. Các stablecoin phổ biến hiện tại thường neo giá theo Đô-la Mỹ (USD). 1 từ khóa quan trọng về stablecoin đó là “peg”.
Peg là gì?
Peg là neo. Trong crypto, peg được hiểu là cách mà một stablecoin được neo giá vào một đồng tiền fiat hoặc một tài sản nào đó. Ví dụ như USDT hay USDC có peg là 1 USD. Mất peg là 1 hiện tượng mà giá trị của đồng stablecoin không giữ được ở giá neo. Một hiện tượng không một stablecoin nào muốn gặp phải.
Stablecoin thuật toán là gì?
Stablecoin thuật toán là một loại tiền mã hóa sử dụng đồng thời cả Tài sản thế chấp là crypto và cả Thuật toán được lập trình để đảm bảo duy trì sự ổn định giá trị của đồng tiền ổn định.
Các thuật toán được lập trình dưới dạng các Hợp đồng thông minh (Smartcontract), vận hành hoàn toàn tự động dựa trên nền tảng Blockchain, không phụ thuộc vào bất kỳ bên thứ ba nào khác. Nhằm đảm bảo được sự ổn định về giá cả dựa trên việc duy trì tỷ lệ Tài sản thế chấp r (rate) giữa Giá trị vốn hóa của tài sản thế chấp và Giá trị vốn hóa của Stablecoin ở mức kỳ vọng.
Công Thức Tính Tỷ Lệ Tài Sản Thế Chấp
r = Giá trị vốn hoá của tài sản thế chấp / Giá trị vốn hóa Stablecoin được đảm bảo
Các thuật toán sẽ điều chỉnh hoặc ngăn chặn hành vi của người dùng có thể làm tổn hại đến việc duy trì sự ổn định giá cả của Stablecoin. Bằng các cách sau:
- Khuyến khích người dùng tăng thêm số lượng tài sản thế chấp hoặc
- Hạn chế / ngăn chặn người dùng rút bớt tài sản thế chấp hoặc
- Khuyến khích người dùng giảm (burn) bớt số lượng Stablecoin hoặc
- Hạn chế / ngăn chặn người dùng đúc (mint) thêm số lượng Stablecoin
Thế chấp vượt mức
Thế chấp vượt mức, được hiểu là giá trị vốn hóa của tài sản thế chấp vượt qua giá trị vốn hóa của Stablecoin được đảm bảo.
Giải Thích $DJED
$DJED là gì?
$DJED là một Stablecoin thuật toán được thế chấp vượt mức được hỗ trợ bởi $ADA và sử dụng $SHEN làm đồng dự trữ.
Thuật toán của $DJED dựa trên tỷ lệ tài sản thế chấp r trong khoảng 400%-800% cho $DJED và $SHEN để đảm bảo có đủ $ADA trong nhóm. Điều này có nghĩa là với mỗi 1 đô la $DJED được mint, sẽ có từ 3 – 7 đô la trị giá $ADA sẵn sàng trong nhóm dự trữ.
$SHEN là đồng tiền dự trữ, cũng được mint bằng việc thế chấp $ADA.
Sở hữu $DJED bằng cách nào?
Để khai thác Stablecoin $DJED, người dùng sẽ thực hiện các bước sau
- Gửi $ADA đến địa chỉ của Hợp đồng thông minh.
- Hợp đồng sau đó sẽ gửi lại $DJED cho người dùng.
- Số lượng $DJED đổi được sẽ phụ thuộc vào giá trị $ADA ngay tại thời điểm gửi vào hợp đồng thông minh sau khi đã trừ đi các khoản phí mint.
Mức quy đổi cố định luôn là 1 $DJED = $1.
Nếu người dùng muốn đổi 1 đồng $DJED sang $ADA, anh ta chỉ cần gửi lại nó trở lại vào Hợp đồng thông minh. Hợp đồng sẽ đốt (burn) $DJED này và gửi lại số tiền $ADA cho người dùng. Tùy vào mức giá của $ADA tại thời điểm $DJED được gửi vào hợp đồng, số lượng $ADA nhận lại sẽ được quy đổi tương đương với giá trị $1.
Lợi ích khi sở hữu $DJED:
- Với nguyên lý ở trên $DJED luôn luôn giữ giá cố định ở 1$, người dùng có thể dùng $ADA để đúc ra $DJED, hành động này tương đương với việc bán $ADA ra tiền USD.
- Cũng cố cho nền tảng phi tập trung của Cardano.
- Vì để mint $DJED người dùng phải sử dụng $ADA, vô hình chung sẽ khóa 1 lượng lớn $ADA, làm giảm nguồn cung $ADA ngoài thị trường, giúp giá $ADA tăng trưởng.
Rủi ro khi sở hữu $DJED:
- Pháp lý về stablecoin chưa rõ ràng.
- Hợp đồng thông minh của $DJED bị lỗ hỏng bảo mật, ảnh hưởng tới lượng thế chấp $ADA, trực tiếp gây mất peg cho $DJED.
Giải Thích $SHEN
$SHEN là gì?
$SHEN là đồng tiền dự trữ của $DJED. Vai trò chính của $SHEN là giữ tỷ lệ dự trữ lành mạnh trong hợp đồng và khuyến khích người dùng và nhà đầu tư cung cấp sự ổn định cho hợp đồng bằng cách đưa $ADA vào hợp đồng. Để đảm bảo có đủ $ADA trong kho lưu trữ.
Sở hữu $SHEN bằng cách nào?
Để khai thác $SHEN, người dùng sẽ thực hiện các bước sau:
- Gửi $ADA vào Hợp đồng thông minh.
- Hợp đồng sau đó sẽ gửi lại $SHEN cho người dùng.
- Số lượng $SHEN đổi được sẽ phụ thuộc vào giá trị $SHEN ngay tại thời điểm gửi vào hợp đồng thông minh sau khi đã trừ đi các khoản phí mint.
Công thức tính giá $SHEN theo $ADA:
Price $SHEN = (Base Reserves $ADA – Circulating Supply $DJED * Price $DJED in $ADA)/ Circulating Supply $SHEN
- Base Reserves $ADA : Lượng dự trữ theo $ADA.
- Circulating Supply $DJED : Tổng cung $DJED lưu thông.
- Price $DJED in $ADA: Giá $DJED tính theo $ADA.
- Circulating Supply $SHEN: Tổng cung $SHEN lưu thông.
Ví Dụ:
Giá SHEN = (28,343,721 ADA – 1,816,304 DJED *2.5 ADA/DJED)/ 21,865,834 SHEN = 1,1 ADA/SHEN
Lợi ích khi sở hữu $SHEN:
- Người sở hữu $SHEN được thưởng phí từ việc mint và đốt $DJED, $SHEN. Các khoản phí được thu thập và gửi đến quỹ dự trữ, và những người nắm giữ $SHEN sẽ nhận được một phần trong số đó.
- $ADA trong kho dự trữ Djed cũng được staking, người sở hữu $SHEN cũng sẽ nhận thưởng từ staking trên nền tảng Cardano.
- Trở thành nhà cung cấp thanh khoản SHEN/DJED để có thể nhận phần thưởng từ các sàn Dex.
- Trong trường hợp giá $ADA tăng, giá trị vốn chủ sở hữu (E) tăng, do đó giá $SHEN tăng. Vì nó đang được tính bằng vốn chủ sở hữu chia cho số lượng token $SHEN đang lưu hành. Giá $SHEN luôn biến động lớn hơn giá $ADA do $SHEN hấp thụ thêm sự biến động giá của $ADA thế chấp để tạo ra $DJED. Nghĩa là $SHEN luôn tăng nhanh hơn hoặc giảm nhanh hơn $ADA.
Rủi ro khi sở hữu $SHEN:
- $SHEN là 1 token biến động giá.
- Không thể đổi $SHEN của họ lấy $ADA nếu tỷ lệ dự trữ r < 400%.
- Không thể (mint) thêm $SHEN khi tỷ lệ dự trữ r > 800%. Ngăn chặn sự pha loãng đối với những người nắm giữ $SHEN.
- Hợp đồng thông minh của $DJED bị lỗ hỏng bảo mật, ảnh hưởng tới lượng thế chấp $ADA, gây mất peg cho $DJED, ảnh hưởng tới giá của $SHEN.
Hợp Đồng Dự Trữ
Các hợp đồng dự trữ được xây dựng từ hai nguồn chính (tất cả đều được thế chấp bằng $ADA)
Nguồn vốn chủ sở hữu (Equity – E) và Nợ phải trả (Liabilities – L)
Để mint $DJED, người dùng sẽ gửi $ADA vào hợp đồng. Khoản $ADA sẽ được chuyển đến nhóm Nợ phải trả (L), sau đó hợp đồng sẽ gửi lại cho họ $DJED. Để đốt (burn) $DJED, người dùng sẽ gửi $DJED vào hợp đồng, hợp đồng này sẽ ghi giảm Nợ phải trả và lấy $ADA từ nguồn Nợ phải trả và chuyển trả lại cho họ.
Để mint $SHEN, người dùng sẽ gửi $ADA vào hợp đồng. Khoảng $ADA này sẽ chuyển đến nhóm vốn Chủ sở hữu (E) và hợp đồng sẽ gửi lại cho họ $SHEN. Để đốt (burn) $SHEN, người dùng sẽ gửi $SHEN vào hợp đồng, hợp đồng này sẽ ghi giảm vốn Chủ sở hữu và lấy $ADA từ nguồn vốn Chủ sở hữu và chuyển trả lại cho họ.
Như vậy, Tổng tài sản dự trữ (Reverve – R) là tổng Nợ phải trả và Vốn chủ sở hữu.
Tổng Tài Sản Dự Trữ
R = E + L
Như vậy, vốn Chủ sở hữu (E) chỉ đơn giản là các khoản dự trữ trừ đi các khoản nợ phải trả. Điều này có nghĩa là cứ 1 $ADA trong nhóm nợ phải trả, thì có 3–7 $ADA trong nhóm vốn chủ sở hữu để giữ tỷ lệ giữa 400% -800%.
Nguyên Lý Hoạt Động
Tất cả mọi thuật toán đưa vào $DJED đều 1 mục đích là với bất kỳ $DJED nào được mint ra đều được đảm bảo bằng 400% -800% tài sản thế chấp, vậy 1 câu hỏi đặt ra, tài sản thế chấp này có thực sự an toàn khi giá $ADA biến động mạnh. Theo như IOG, bên tạo ra thuật toán cho $DJED: Với mức tối thiểu 400%, giao thức có thể chịu được sự cố tức thì là 75% về giá của tài sản cơ bản ($ADA). Nhìn vào giá lịch sử của $ADA, 75% đủ bảo vệ khỏi sự sụt giá tức thì vì đây là một kịch bản có xác suất xảy ra tương đôi thấp.
Các trường hợp khi $DJED hoạt động:
Nếu tỷ lệ dự trữ R (Reserve Ratio) < 400%.
- Các hành động làm giảm tỷ lệ dự trữ r sẽ bị cấm. Hai hành động bị cấm sẽ là:
- Hợp đồng thông minh sẽ cấm mint thêm bất kỳ $DJED mới nào.
- Những người nắm giữ $SHEN cũng sẽ không thể đốt $SHEN. Điều này sẽ giúp ngăn chặn trình trạng rút tiền làm giảm tỷ lệ r.
- Các hành động làm tăng tỷ lệ dự trữ r sẽ được khuyến khích. Hai hành động được khuyến khích sẽ là:
- Chủ sở hữu $DJED có thể đốt $DJED của họ và đổi lấy $ADA.
- Người nắm giữ $SHEN có thể nạp thêm $ADA để mint thêm $SHEN mới.
Nếu tỷ lệ dự trữ R > 800%.
Hợp đồng thông minh sẽ cấm mint $SHEN mới và chỉ cho phép đốt $SHEN nhằm làm giảm tỷ lệ dự trữ.
Trong mọi trường hợp: Chủ sở hữu $DJED có thể đốt $DJED của họ và đổi lấy $ADA.
Bài viết được viết bởi $neo.tran | CEVI#7634 (thành viên Cardano Ecosystem Hub in Vietnam – CEVI), dự án được tài trợ bởi Catalyst.
Xem thêm các bài viết khác về Cardano tại: https://discord.com/channels/931602162428018688/1047914738547437568
