DU LỊCH THÔNG MINH Ở VIỆT NAM, CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC
Phan Thị Ngàn, Tiến sĩ, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, email: ptngan@ntt.edu.vn
Nguyễn Thị Ngọc Dung, Phó Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bến Tre
Tóm tắt: Du lịch thông minh ở Việt Nam thực sự được quan tâm và thúc đẩy mạnh mẽ trong 5 năm gần đây. Được thể hiện qua các chủ trương, chính sách, đề án phát triển du lịch thông minh. Du lịch thông minh ở Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển, tuy nhiên cũng có nhiều thách thức nếu không nhận thức đúng về du lịch thông minh cũng như sự phối hợp của các bên liên quan đồng bộ và chặt chẻ. Trên cơ sở thống kê các chủ trương chính sách, đề án của Đảng và Nhà nước bài viết trình bày bức tranh tổng thể về thực trạng, cơ hội và thách thức của du lịch thông minh Việt Nam. Từ đó Du lịch Bến Tre có những định hướng và chính sách phù hợp với địa phương để phát triển du lịch thông minh.
Từ khoá: Du lịch, Du lịch thông minh, cơ hội và thách thức
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Để thích ứng với tình hình mới và tận dụng cơ hội của cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư mang lại, ngày 27/9/2019, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trong đó nhấn mạnh yêu cầu cấp bách để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số. Trên cơ sở đó, ngày 03/6/2020, Thủ tuớng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến 2030. Chương trình Chuyển đổi số quốc gia nhằm mục tiêu kép là vừa phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, vừa hình thành các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam có năng lực đi ra toàn cầu, với một sế chỉ số cơ bản.
Để cụ thể hóa các chủ trương của Đảng được nêu tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII và mục tiêu, nhiệm vụ chủ yếu được nên tại Nghị quyết số 50/NQ-CP trong lĩnh vực du lịch. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Chương trình hành động phát triển du lịch giai đoạn 2021 – 2025 (Quyết định 2292/2021/QĐ-BVHTTDL), trong đó chú trọng nhiệm vụ chuyển đổi số trong toàn ngành du lịch góp phần hoàn thành mục tiêu “chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến 2030”.
Du lịch thông minh ở Việt Nam thực sự được quan tâm, thúc đẩy mạnh mẽ trong khoảng 5 năm gần đây. “Ứng dụng công nghệ thông tin nhằm phát triển hệ sinh thái du lịch thông minh, chủ động đáp ứng nhu cầu đặc thù, chuyên biệt của thị trường khách du lịch, hỗ trợ doanh nghiệp du lịch kết nối hiệu quả với các chủ thể liên quan, tạo môi trường cho cộng đồng, các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phù hợp với xu hướng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đáp ứng yêu cầu về đổi mới phương thức, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam” [1].
2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH VIỆT NAM
Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 16/01/2017 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, xác định mục tiêu đến năm 2020, ngành du lịch cơ bản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội; có tính chuyên nghiêp, có hê thông cơ sở vât chât kỹ thuât tương đôi đông bô, hiên đại; sản phâm du lịch có chât lượng cao, đa dạng, có thương hiêu, mang đâm bản sắc văn hoá dân tôc, cạnh tranh được với các nước trong khu vực.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục du lịch, giai đoạn 2015-2019, du lịch Việt Nam phát triển đột phá. Khách quốc tế đã tăng 2,3 lần từ 7,9 triệu lượt năm 2015 lên 18 triệu lượt năm 2019, đạt tăng trưởng bình quân 22,7%/năm. Đây là tốc độ tăng rất cao so với mức tăng bình quân 7,6%/năm giai đoạn 2011-2015 và là mức cao hàng đầu thế giới theo các báo cáo hàng năm của Tổ chức Du lịch thế giới của Liên hợp quốc (UNWTO). Khách nội địa đã tăng gần 1,5 lần từ 57 triệu lượt năm 2015 lên 85 triệu lượt năm 2019, tăng bình quân 10,5%/năm. Đóng góp trực tiếp của du lịch chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong tổng sản phẩm quốc nội (GDP): năm 2015 là 6,3%, đến năm 2019 là 9,2%, tăng 2,9 điểm phần trăm [4].
Tuy nhiên du lịch Việt Nam vẫn còn tồn tại một số điểm yếu về sản phẩm du lịch, chất lượng dịch vụ, môi trường du lịch, công tác xúc tiến, quảng bá… Vì vậy, phát triển du lịch thông minh sẽ góp phần hạn chế và khắc phục những điểm yếu này. Du lịch thông minh góp phần nâng cao hiệu quả xúc tiến quảng bá thông qua đẩy mạnh marketing du lịch số; tăng sức hấp dẫn cho sản phẩm du lịch, nâng cao chất lượng trải nghiệm của khách du lịch tại điểm đến, nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch, phát triển điểm đến; thay đổi phương thức, nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước về du lịch thông qua phát triển các ứng dụng quản lý điểm đến du lịch, các doanh nghiệp, hoạt động lữ hành và cơ sở lưu trú; hỗ trợ doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo về ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực du lịch.
3. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH THÔNG MINH Ở VIỆT NAM
Từ thực trạng phát triển của du lịch Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Đề án tổng thể ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực du lịch theo Quyết định số 1671/QĐ-TTg ngày 30/11/2018.
Mục tiêu đề án là ứng dụng công nghệ thông tin nhằm phát triển hệ sinh thái du lịch thông minh, chủ động đáp ứng nhu cầu đặc thù, chuyên biệt của thị trường khách du lịch, hỗ trợ doanh nghiệp du lịch kết nối hiệu quả với các chủ thể liên quan, tạo môi trường cho cộng đồng, các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phù hợp với xu hướng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đáp ứng yêu cầu về đổi mới phương thức, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam [2].
Đề án xác định 5 nhóm nhiệm vụ và giải pháp về đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số hỗ trợ khách du lịch trước và sau chuyến đi; nâng cao hiệu quả quản lý điểm đến du lịch, phát triển điểm đến du lịch thông minh; phát triển hệ thống thông tin ngành du lịch và các ứng dụng; hỗ trợ doanh nghiệp, cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực du lịch; và tuyên truyền, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức về ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành du lịch [2].
Theo Tổng cục du lịch, để triển khai Đề án, trong thời gian qua, Tổng cục Du lịch và các địa phương, doanh nghiệp đã tập trung triển khai các hoạt động, gồm: Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu số ngành du lịch nhằm phục vụ hiệu quả công tác quản lý nhà nước và xúc tiến, quảng bá du lịch. Đến nay đã hình thành cơ sở dữ liệu về doanh nghiệp lữ hành quốc tế, hướng dẫn viên, cơ sở lưu trú du lịch, khu, điểm du lịch và hệ thống dữ liệu thống kê du lịch; Phối hợp với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Tổng cục Quản lý thị trường, các doanh nghiệp và các đối tác quốc tế như Google, Youtube phát triển các ứng dụng kết nối liên thông hệ thống thông tin phục vụ điều hành, quản lý nhà nước về du lịch đến các địa phương, doanh nghiệp; và ứng dụng công nghệ tiên tiến phục vụ khách du lịch; Đồng hành, hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ứng dụng công nghệ thông tin phát triển du lịch để ươm mầm cho những ý tưởng mới, sáng tạo, đột phá trong ngành; Hỗ trợ, tập huấn đội ngũ cán bộ quản lý du lịch ở các địa phương và doanh nghiệp du lịch nhằm nâng cao năng lực tiếp cận và khai thác ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ du lịch …[6].
Nhằm đẩy mạnh chương trình kích cầu du lịch nội địa giai đoạn 2 với chủ đề “Du lịch Việt Nam an toàn, hấp dẫn”, vào ngày 10/10/2020, Tổng cục Du lịch đã ra mắt ứng dụng “Du lịch Việt Nam an toàn” với nhiều tiện ích hỗ trợ phục vụ khách du lịch. Tại các địa phương, công tác ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành du lịch cũng đã được quan tâm, chú trọng triển khai và đạt được nhiều kết quả tích cực …[6].
4. CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH THÔNG MINH Ở VIỆT NAM
Theo Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Tuấn cho rằng phát triển du lịch thông minh là một trong những yếu tố cốt lõi, có tính chất trụ cột để sớm đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, phát triển du lịch cả về chiều rộng và chiều sâu. Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang lan tỏa trên phạm vi rộng và tạo ra nhiều cơ hội, thách thức mới cho nhiều lĩnh vực như hiện nay, thì ngành Du lịch vừa được hưởng lợi, đồng thời cũng phải đối mặt với những cạnh tranh từ các quốc gia đã đạt được nhiều thành tựu và có năng lực cạnh tranh cao hơn Việt Nam. Điều này đòi hỏi chúng ta cần phải hành động kịp thời và chuyển hóa từ nhận thức đến hành động để du lịch thông minh có tác động và lan tỏa trong lĩnh vực du lịch [5]. Phát triển du lịch thông minh ở Việt Nam đem đến nhiều cơ hội cho ngành Du lịch, trên cơ sở tận dụng những thành tựu của CMCN 4.0, trong đó du lịch thông minh.
Theo Thứ trưởng Bộ KHCN Phạm Đại Dương hiện xu thế sử dụng điện thoại thông minh như du lịch thông minh, nông nghiệp thông minh và thành phố thông minh đang ngày một phát triển. Trong đó, du lịch là một ngành có nhiều lợi thế, do vậy muốn biến lợi thế thành giá trị thực thì các DN làm du lịch phải đổi mới, tăng cường đổi mới công nghệ, phát triển cả chiều rộng và chiều sâu. “Đây là cơ hội lớn để các DN làm du lịch kết nối với nhau khai thác các lợi thế của cuộc cách mạng 4.0 để cùng phát triển” [5].
Bên cạnh đó, hạ tầng công nghệ số và viễn thông của Việt Nam đã phát triển tương đương với trình độ chung của thế giới. Ngành du lịch thế giới và Việt Nam đang dẫn đầu xu thế tận dụng các thành tựu của CMCN 4.0 trong hầu hết các khâu và quá trình cung cấp dịch vụ cho khách du lịch, tại các cơ sở lưu trú, doanh nghiệp lữ hành, cơ sở dịch vụ du lịch, điểm đến du lịch. Ngoài ra, phong trào khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo dựa trên nền tảng công nghệ mới đang phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam, tập trung giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình phát triển.
Bên cạnh cơ hội là những thách thức về nhận thức đối với xu hướng phát triển tất yếu của du lịch thông minh cũng như bản chất du lịch thông minh; Sự kết nối chặt chẽ, đồng bộ trên nền tảng số giữa các chủ thể liên quan trong ngành du lịch; nguồn lực để phát triển đồng bộ và bền vững hệ sinh thái du lịch thông minh trong bối cảnh phần lớn các doanh nghiệp du lịch có quy mô vừa và nhỏ có nguồn lực hạn chế; Kiến thức, trình độ, kỹ năng của đội ngũ nhân lực du lịch về du lịch thông minh, công nghệ thông tin còn hạn chế, là yếu tố cản trở sự tiếp cận và phát triển du lịch thông minh; Sự phát triển của du lịch thông minh làm thay đổi cơ bản phương thức hoạt động của các chủ thể trong ngành du lịch, trong khi các quy định về pháp lý không theo kịp thực tế phát triển.
5. KẾT LUẬN
Du lịch thông minh Việt Nam muốn phát triển cần đưa ra một số giải pháp mà ngành Du lịch đang tập trung triển khai, trong đó co: (1) Phat triên hẹ thông co sơ dư liẹu quôc gia vê du lich; thưc hiẹn điêu tra, đanh gia, phan loai va sô hoa tai nguyen du lich Viẹt Nam; hinh thanh hẹ thông thong tin sô vê khu du lich, điêm du lich, co sơ dich vu du lich; xay dưng hẹ thông thong tin sô vê thi trưng du lich Viẹt Nam; thông nhât cong tac thông ke du lich ơ Trung ưng va đia phưng;
Xay dưng va triên khai cac đê an, dư an phat triên du lich thong minh, mo hinh quan ly điêm đên du lich thong minh; ưng dung cong nghẹ hiẹn đai vao phat triên cac phân mêm, tiẹn ich thong minh hô trơ cong tac quan ly va phuc vu khach du lich; hô trơ doanh nghiẹp du lich kêt nôi, đôi mơi sang tao trong hoat đọng kinh doanh du lich; (3) Tang cưng ưng dung cong nghẹ xanh, sach trong cac co sơ kinh doanh dich vu va co sơ luu tru du lich; (4) Triên khai dư an truyên thong quang ba du lich Viẹt Nam tai cac thi trưng muc tieu thong qua cac kenh e-marketing va website vietnam. travel; (5) Nghien cưu thi trưng khach du lich nọi đia va cac thong điẹp nhăm đinh hưng, kich câu thi trưng du lich nọi đia… [2].
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Quyêt đinh sô 749/QĐ-TTg ngay 03 thang 6 nam 2020 cua Thu tưng Chinh phu phe duyẹt “Chưng trinh chuyên đôi sô quôc gia đên nam 2025 đinh hưng đên nam 2030”.
- Quyết định số 1671/QĐ-TTg ngày 30/11/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Đề án tổng thể ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực du lịch.
- Quyêt đinh 2292/QĐ-BVHTTDL ngay 13/8/2021 cua Bọ trưng Bọ Van hoa, Thê thao va Du lich (VHTTDL) ban hanh Chưng trinh hanh đọng phat triên du lich giai đoan 2021 – 2025.
- Sô liẹu tư bao cao cua Bọ Lao đọng Thưng binh xa họi, Tông cuc Du lich, Sơ Van hoa Ha Nọi, Sơ Du lich Ha Nọi giai đoan 2015 – 2020.
- Phát triển du lịch thông minh: Cơ hội và thách thức đối với du lịch Việt Nam https://vecom.vn/phat-trien-du-lich-thong-minh-co-hoi-va-thach-thuc-doi-voi-du-lich-viet-nam (Cập nhật ngày 16/4/2023).
- Tổng quan du lịch thông minh Việt Nam: Cơ hội và thách thức https://vietnamtourism.gov.vn/ post/34510 (Cập nhật ngày 16/4/2023).
