Những cơ hội và thách thức của logistics 4.0 trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0

NHỮNG CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA LOGISTICS 4.0 TRONG CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0

Hứa Văn Nghĩa, Trần Ngọc Thảo Vy, Nguyễn Thị Bích Diệu, Nguyễn Hoàng Phi Long,

Lê Trần Băng Tuyền

Khoa Quản Trị Kinh Doanh, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành

Email: 2100010842@nttu.edu.vn

Tóm tắt

Với sự phát triển bùng nổ và tốc độ nhanh chóng của công nghệ thông tin  trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 . Song nó đã có tác động không hề nhỏ trong việc công nghiệp hóa , hiện đại hóa với các ngành nghề trong khối Kinh tế, Kỹ Thuật, …, nói chung và ngành Logistics nói riêng. Logistic 4.0 đang được các doanh nghiệp  chú ý đến cũng như là các nhà nghiên cứu . Nghiên cứu này chỉ tập trung chủ yếu tổng hợp về những nghiên cứu trước đó qua góc nhìn khác và tìm ra những cơ hội, thách thức đối của Logistics 4.0 đang gặp phải . Kết quả đã  đúc kết được những cơ hội qua việc kết hợp các công nghệ tiên tiến như AI, IoT,… Song song với đó là nhiều thách thức khác cần được tìm ra những phương pháp giải quyết .

Từ khóa: Logistics 4.0, công nghiệp 4.0, cơ hội, thách thức

1. GIỚI THIỆU

• Sự phát triển của công nghiệp 4.0

Bối cảnh công nghiệp đã thay đổi mạnh mẽ trong vài năm qua do kết quả của những đổi mới liên tiếp và những phát triển đột phá, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất và công nghệ kỹ thuật số. Công nghiệp 4.0 đang mang lại sự gián đoạn chưa từng có cho tất cả các mô hình kinh doanh truyền thống và thúc đẩy nhu cầu thiết kế lại và số hóa các hoạt động Công nghiệp 4.0 đang được so sánh với ba cuộc cách mạng công nghiệp đầu tiên xảy ra trong các thế kỷ trước (Barreto & nnk.,2017). Cuộc cách mạng công nghiệp đầu tiên cải thiện năng suất và hiệu quả thông qua việc sử dụng năng lượng hơi nước, cuộc cách mạng thứ hai cho phép sản xuất hàng loạt thông qua sử dụng điện trong khi cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba được đặc trưng bởi tự động hóa sản xuất sử dụng điện tử và công nghệ thông tin (Vladimir & Dragan, 2019).

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang nổi lên, thường được gọi là Công nghiệp 4.0, liên quan đến những thay đổi nhanh chóng và đột phá bao gồm các công nghệ sản xuất kỹ thuật số, truyền thông mạng, máy tính và tự động hóa, cũng như nhiều lĩnh vực liên quan khác. Mô hình công nghiệp mới này bao gồm một loạt các phát triển công nghệ, chẳng hạn như CPS, IoT, Robotics, Big Data, Cloud Manufacturing và Augmented Reality, sẽ ảnh hưởng đến cả sản phẩm và quy trình, cho phép cải thiện hiệu quả và năng suất giữa các công ty sẽ áp dụng các công nghệ đó (Maciel & nnk, 2019). Công nghiệp 4.0 cung cấp phương pháp tổng thể, liên kết và toàn diện hơn cho ngành sản xuất. Công nghiệp 4.0 hỗ trợ các chủ sở hữu doanh nghiệp kiểm soát và hiểu rõ hơn mọi khía cạnh của hoạt động, đồng thời cho phép họ sử dụng dữ liệu tức thời để tăng năng suất, cải thiện quy trình và thúc đẩy tăng trưởng.

• Tác động của công nghiệp 4.0 đối với Logistics

Công nghiệp 4.0 sẽ thay đổi và cải thiện Logistics truyền thống cũng như sự tự nhận thức của nó. Logistics đã trở thành một trụ cột cốt lõi trong chuỗi giá trị cho các nhà cung cấp, nhà sản xuất và nhà bán lẻ. Điều quan trọng đối với họ là phải có hàng đúng với đúng số lượng và đúng chất lượng, đúng lúc, đúng nơi, đúng điều kiện và đúng giá (7R), đây là những yêu cầu nổi tiếng về Logistics, và nếu không chúng không thể cạnh tranh trên thị trường. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã bắt đầu, cùng với sự chuyển đổi của các chuỗi giá trị và mạng lưới hiện có. Cách mạng lần thứ tư đưa sản xuất đến gần hơn với Logistics. Với hoạt động sản xuất “thông minh”, được kết nối, điều khiển và giám sát chặt chẽ thông qua mạng. Khả năng kết nối rộng rãi hiện cho phép máy móc, hệ thống kho bãi, thiết bị hậu cần và sản phẩm trao đổi thông tin, thúc đẩy các hành động tự quản và cho phép chúng kiểm soát hoạt động của nhau, hoạt động Logistics bắt buộc phải cải thiện để theo kịp tiến trình sản xuất. Bản thân Logistics cũng sẽ là một lĩnh vực được ứng dụng công nghệ và kết nối nhiều hơn để nâng cao hiệu suất và hiệu quả hoạt động (Kesheng, 2016).

• Vấn đề nghiên cứu

Logistics đã trải qua ba lần thay đổi mang tính cách mạng trong quá khứ. Sự đổi mới đầu tiên (Logistics 1.0) là do “cơ giới hóa vận tải” từ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Sự đổi mới thứ hai (Logistics 2.0) được thúc đẩy bởi “tự động hóa hệ thống xử lý” từ những năm 1960. Sự đổi mới thứ ba (Logistics 3.0) được đại diện bởi “hệ thống quản lý Logistics” từ những năm 1980. Bây giờ chúng ta đang bắt đầu đổi mới thứ tư về Logistics, đó là Logistics 4.0. Động lực chính là IOT & S (Internet of Thing and Service) (Maciel & nnk, 2019).

Cũng như các cuộc cách mạng công nghiệp trước, Công nghiệp 4.0 hứa hẹn mang lại nhiều lợi ích, cơ hội cho Logistics và cũng có những thách thức không nhỏ trong công cuộc chuyển đổi theo xu hướng 4.0 này. Do đó, bài báo này tác giả muốn hệ thống hóa một số công trình nghiên cứu liên quan để chỉ ra những thách thức và cơ hội về “Logistics 4.0” nảy sinh xung quanh thế giới kinh tế trong thời đại số như hiện nay.

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

 2.1.  Khái niệm công nghiệp 4.0 và Logistics 4.0

Với sự đổi mới và phát triển như một điều hiển nhiên, ngành công nghiệp 4.0 là minh chứng cho đổi mới đó. Cụm từ “ thời kỳ 4.0 hay công nghiệp 4.0”  đã không còn quá xa lạ đối với mọi người trong xã hội hiện nay với sự xuất hiện trong những năm gần đây nhờ tiến bộ về công nghệ và đột phá trong ngành công nghiệp toàn cầu. Nhưng cần phải tìm hiểu rõ khái niệm hay thuật ngữ về công nghiệp 4.0. Thuật ngữ “ Công nghiệp 4.0” có nguồn gốc từ tiếng Đức xuất hiện lần đầu tiên vào năm 2011 tại hội chợ thương mại Hannover, là chiến lược công nghệ cao của chính phủ Đức nhằm số hóa/ tin học hóa sản xuất và tăng cường tự động hóa so với cuộc công nghiệp lần thứ ba. Công nghiệp 4.0 là một thuật ngữ rộng dùng để chỉ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Có một tập hợp các công nghệ tiên tiến liên quan đến Công nghiệp 4.0. Một trong những đặc điểm chính của Công nghiệp 4.0 là các ứng dụng thông minh . Trong đó các đối tượng (sản phẩm) và máy móc có thể tương tác với nhau, được hỗ trợ chủ yếu bởi IoT , CPS, trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu lớn (BDA), cùng các công nghệ khác.Công nghiệp 4.0 là một số mô hình sản xuất mới tập trung cao độ vào việc tạo ra các sản phẩm thông minh và thay thế các hệ thống sản xuất thông thường thành các nhà máy thông minh (Sandeep & nnk.,2020).

Trong bối cảnh hiện nay, sự phát triển ồ ạt của công nghệ thông tin trong thời kỳ công nghiệp 4.0 tác động không nhỏ đến các ngành kinh tế, Logistic cũng không ngoại lệ. Việc hướng tới Logistics 4.0 như một yếu tố bắt buộc của Công nghiệp 4.0, khoác lên “chiếc áo mới” cho Logistic mang lại khả năng cho các mô hình kinh doanh mới. Với việc phải đáp ứng nhanh chóng, thích hợp trong thời kỳ 4.0 thì Logistic 4.0 được hiểu như thế nào ?

Logistics 4.0 là hệ thống chuyên về Logistics cho phép đáp ứng bền vững nhu cầu của từng khách hàng, doanh nghiệp  mà không làm tăng chi phí và hỗ trợ sự phát triển của ngành này trong công nghiệp, thương mại và dịch vụ bằng cách sử dụng công nghệ kỹ thuật số vào trong các mô hình  và cách thức hoạt động một các tối ưu hóa, nhanh chóng và hiệu quả. Cụm từ “4.0”  được sử dụng thay vì, ví dụ: ‘thông minh’, vì nó là một phép so sánh tương tự về phiên bản của ngành công nghiệp phần mềm và hướng đến các công nghệ kỹ thuật số nằm trong trung tâm của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Tuy nhiên, vì vòng đời công nghệ có thể ngắn hơn so với mô hình cơ bản của Logistics 4.0 kéo dài, nó không dựa trên một công nghệ cụ thể.

2.2.   Nền tảng lý thuyết về Công nghiệp 4.0 và Logistics 4.0

Vậy với sự phát triển chóng mặt của nền công nghiệp nó đã cho các nhà doanh nghiệp hay các nhà kinh tế học nhận thấy sức thúc đẩy tác động vào các ngành kinh tế. Nền công nghiệp hiện đại đã được xúc tiến trong vài thế kỷ và cho đến nay đã có bốn cuộc cách mạng công nghiệp đã xảy ra, những cuộc cách mạng được đánh dấu bằng những sự cải tiến, thay đổi, phương thức sản xuất mới và nó ảnh hưởng đến các lĩnh vực khác . Mỗi cuộc cách mạng công nghiệp đều có những đặc trưng riêng

Cuộc cách mạng công nghiệp lần đầu tiên (Công nghiệp 1.0) là vào thế kỷ XVIII, trong giai đoạn này đã phát minh ra động cơ hơi nước và bước đầu trong quá trình chuyển đổi từ sản xuất thủ công sang máy móc. Nổi bật đó con người đã chế tạo ra được tàu thủy chạy bằng hơi nước thay thế hoàn toàn cho cánh buồm và mái chèo – bắt đầu quá trình cơ giới hóa .

Đối với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai (Công nghiệp 2.0) bắt đầu từ giai đoạn của thế kỷ XIX và nửa đầu thế kỷ XX, đánh dấu bằng việc phát minh ra dây chuyền sản xuất và sản xuất hàng loạt với nguồn năng lượng mới phong phú và hết sức vô tận như năng lượng nguyên tử , năng lượng mặt trời, năng lượng gió,…. thay thế cho năng lượng cũ . Yếu tố quyết định của cuộc cách mạng này là chuyển sang sản xuất trên cơ sở điện – cơ khí và tự động hóa cục bộ trong sản xuất. Mở đầu kỷ nguyên điện khí hóa, thúc đẩy sự phát triển các ngành công nghiệp khác. Cuộc cách mạng này đã mở ra kỷ nguyên sản xuất hàng loạt, được thúc đẩy bởi sự ra đời của điện và dây chuyền lắp ráp.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba (Công nghiệp 3.0) bao gồm khoảng thời gian ba thập kỷ của cuối thế kỷ XX, trong giai đoạn này người ta đã ứng dụng sự phát triển của công nghệ thông tin vào các lĩnh vực sản xuất. Cuộc cách mạng công nghiệp thứ ba dần bắt đầu nổi lên, khi nhà sản xuất bắt đầu kết hợp công nghệ điện và cuối cùng là công nghệ máy tính vào các nhà máy của họ. Trong giai đoạn này, các nhà sản xuất bắt đầu chứng kiến hoạt động chuyển đổi, ít tập trung vào công nghệ analog và máy móc mà tập trung nhiều hơn vào công nghệ kỹ thuật số và phần mềm tự động hóa.

Và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Công nghiệp 4.0) bắt đầu vào thế kỷ XXI, đại diện cho việc tích hợp công nghệ thông tin với các quy trình và hoạt động sản xuất. Các nhà máy thông minh có quy trình và hoạt động tự động, hoạt động kinh doanh kỹ thuật số và hỗ trợ thông tin trên tất cả các cấp tổ chức. Công nghiệp 4.0 tập trung vào công nghệ kỹ thuật số, với sự trợ giúp của kết nối thông qua Internet of Things (IoT), quyền truy cập vào dữ liệu trong thời gian thực và giới thiệu các hệ thống mạng thực. Công nghiệp 4.0 cung cấp phương pháp tổng thể, liên kết và toàn diện hơn cho ngành sản xuất. Công nghiệp 4.0 kết nối sản xuất thực với kỹ thuật số và cho phép cộng tác tốt hơn, truy cập trên các bộ phận, đối tác, nhà cung cấp, sản phẩm và con người. Công nghiệp 4.0 hỗ trợ các chủ sở hữu doanh nghiệp kiểm soát và hiểu rõ hơn mọi khía cạnh của hoạt động, đồng thời cho phép họ sử dụng dữ liệu tức thời để tăng năng suất, cải thiện quy trình và thúc đẩy tăng trưởng. Công nghiệp 4.0 còn mang đến cơ hội cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ khi chuỗi cung ứng được cải thiện bao gồm hiệu quả phản ứng của người tiêu dùng, tính linh hoạt của các công ty nhỏ,v.v…

Nguồn gốc ngôn ngữ của từ “Logistics” bắt nguồn từ thuật ngữ tiếng Pháp “Logis” có nghĩa là nơi ở của quân đội. Người Hy Lạp có một thuật ngữ gọi là “Rhocrearies” thảo luận về dòng vật chất . Năm 1964, Logistics lần đầu tiên được giới thiệu như một quy trình kinh doanh và được gọi là Logistics kinh doanh. Trở lại sau đó, Logistics kinh doanh được thảo luận chỉ liên quan đến việc phân phối vật chất của hàng hóa. Theo đó, Logistics chỉ quan tâm đến việc tối ưu hóa ba chữ P, như đã nêu trong: Place (Vị trí và điểm đến) – tạo ra giá trị cho khách hàng bằng cách di chuyển hàng hóa giữa các địa điểm để đạt được giá trị tốt nhất cho khách hàng. Period & Pace (Giá trị thời gian) – tạo ra giá trị cho khách hàng bằng cách tập trung vào thời gian. Điều này được thể hiện trong việc quản lý hàng tồn kho cùng với sự luân chuyển của hàng hóa. Pattern (Hình thức đặt hàng) – Tạo giá trị thông qua đặt hàng bằng cách tập trung vào hình thức hàng hóa mong muốn. Sự trỗi dậy của dịch vụ Logistics hay Logistics 1.0. Thuật ngữ không chỉ liên quan đến các ứng dụng quân sự và nó đã chuyển sang các tổ chức kinh doanh trong những năm 60. Tuy nhiên, nó chỉ tập trung vào việc tối ưu hóa việc vận chuyển và di chuyển hàng hóa (phân phối vật chất) – chứ không phải nhân sự – bên trong một tổ chức, điều này đã được nâng cao nhờ việc gia công các công cụ vận chuyển. Do đó, Logistics 1.0 đã thỏa mãn các nhu cầu công nghiệp mà khách hàng đã tạo ra ngay từ đầu (Mohamed & nnk., 2019).

Logistics 2.0: Trong những năm 1960, Công nghiệp 2.0 đã nhận ra tầm quan trọng của sản xuất hàng loạt. Sản xuất hàng loạt đòi hỏi phải tự động hóa việc xếp dỡ hàng hóa. Tự động hóa xếp dỡ hàng hóa được coi là một bước tiến trong lĩnh vực Logistics và được gọi là “Logistics 2.0” . Trong những năm 1980, các công ty bắt đầu giao dịch với nhau để quản lý và điều phối dòng chảy vật chất – bên trong và bên ngoài tổ chức của họ. Do đó, thuật ngữ “Quản lý chuỗi cung ứng” đã ra đời .Gần đây, Hội đồng các chuyên gia quản lý chuỗi cung ứng (CSCMP) đã thông qua định nghĩa sau cho quản lý chuỗi cung ứng: “Quản lý chuỗi cung ứng bao gồm việc lập kế hoạch và quản lý tất cả các hoạt động liên quan đến tìm nguồn cung ứng và mua sắm, chuyển đổi và tất cả các hoạt động quản lý Logistics. Quan trọng là nó cũng bao gồm điều phối và hợp tác với các đối tác kênh, có thể là nhà cung cấp, trung gian, nhà cung cấp dịch vụ bên thứ ba và quản lý chuỗi cung ứng được Sheffi & Klaus xác định là Logistics, nhưng với việc thêm chữ “P” thứ tư; Điều phối quy trình hoặc quản lý quan hệ đối tác .Bằng cách chuyển trọng tâm từ các hoạt động đơn lẻ, các hoạt động kho hàng và đường bộ cũng được bao gồm trong việc điều phối quản lý các quy trình mua sắm, sản xuất và cung cấp giá trị (sản phẩm / dịch vụ) cho khách hàng. Do đó, trạng thái được xem xét trước đây không tập trung vào dòng chảy vật chất trên đường hoặc quá trình tự động hóa hàng hóa. Ngoài ra, Logistics 2.0 đang xem xét cách tăng mức độ tối ưu hóa để có nhiều cải tiến hơn trong quy trình. Điều này dẫn đến sự gia tăng mức độ gắn kết giữa các tổ chức khác nhau hoạt động với tư cách là nhà cung cấp cho nhau. Kết quả là, Logistics 2.0 đã quan tâm đến quá trình phối hợp giữa các bên khác nhau thuộc cùng một chuỗi (Mohamed & nnk., 2019).

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba (công nghiệp 3.0) bắt đầu vào năm 1968 khi người máy công nghiệp đầu tiên được sản xuất. Ngoài ra, đó là khi máy điều khiển bằng số (NC) được giới thiệu trong ngành công nghiệp. Về phía Logistics, cuộc cách mạng Logistics lần thứ ba (Logistics 3.0) đã trỗi dậy do cái được gọi là “Hệ thống quản lý Logistics”. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba (công nghiệp 3.0) bắt đầu vào năm 1968 khi robot công nghiệp đầu tiên được sản xuất. Ngoài ra, đó là khi máy điều khiển bằng số (NC) được giới thiệu trong ngành công nghiệp (Mohamed & nnk., 2019).

Tóm lại Logistics 1.0, Logistics 2.0, Logistic 3.0 có những đặc điểm phát triển trong từng giai đoạn của nó như sau:

Theo quan điểm của Oleskosw-Szłapka cho rằng , sự ra đời của Logistics 4.0 đang trở thành một yêu cầu bắt buộc đối với tất cả các công ty muốn tiếp tục trên thị trường. Điều này đòi hỏi những khoản đầu tư lớn, thay đổi phương pháp làm việc và ra quyết định, giáo dục đương đại và đào tạo nhân viên. Không có dữ liệu cụ thể về tác động của việc áp dụng khái niệm Logistics 4.0, nhưng nhiều tài liệu khác nhau cho biết nhiều khả năng và cải tiến có thể được thực hiện bởi các công ty Logistic và người dùng.

Quản lý chuỗi cung ứng sẽ là một mạng lưới lớn, nơi tất cả các bên liên quan trong chuỗi cung ứng (hình thành các nhà cung cấp để khách hàng) có thể truy cập nó. Một nền tảng internet được sử dụng và tất cả các đơn đặt hàng từ khách hàng nhà cung cấp có thể được quản lý trong thời gian thực / trực tuyến.

Logistics 4.0 ở cách mạng công nghiệp 4.0 vượt trội hơn hẳn so với Logistics ở các cách mạng trước đó nó đã làm cho Logistics 4.0 như được sống lại và phát triển bùng nổ với các công nghiệp khoa học kỹ thuật với sự hỗ trợ của AI , Robot ,…….

3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Bài báo này sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp nhằm hệ thống hoá các kiến thức về Công nghiệp 4.0 và Logistics 4.0. Trước hết, tác giả sử dụng google scholar để tiếp cận các tài liệu liên quan đến chủ để nghiên cứu bằng cách sử dụng từ khóa “Industry 4.0” và “Logistics 4.0”. Dựa trên các bài báo tìm kiếm được, tác giả tiến hành phân tích dữ liệu từ 15 bài báo phù hợp chủ đề và tổng hợp để trả lời cho câu hỏi nghiên cứu đã xác định ban đầu.

4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

4.1. Cơ hội

Sự ra đời của Logistics 4.0 đang trở thành một yêu cầu cấp thiết đối với tất cả các công ty muốn trụ vững trên thị trường. Điều này đòi hỏi những khoản đầu tư lớn, thay đổi phương pháp làm việc và ra quyết định, giáo dục đương đại và đào tạo nhân viên.

Trong Logistics 4.0 bao gồm các yếu tố kích hoạt vốn có, các đổi mới công nghệ quan trọng, hiệu ứng tương tác giữa con người và các nhiệm vụ Logistics. Công nghệ phân loại các ứng dụng hiện có hỗ trợ Logistics 4.0: Iot, Hệ thống mạng, Phân tích dự đoán, Máy tính, Hệ thống di động, Hệ thống dựa trên phương tiện truyền thông xã hội và các đổi mới bổ sung. Các hàm ý quản lý được vạch ra và các vấn đề nghiên cứu mở được kiểm tra. Họ cung cấp các khả năng để thống nhất và mở rộng các giải pháp hiện có và xác định các liên kết và giao diện vẫn cần thiết. Về ý nghĩa tổ chức được sử dụng để xác định các chiến lược và phương pháp trong tương lai để hoàn thành các nhiệm vụ Logistics nhất định nhằm tạo ra công nghệ mới (Arumugam & nnk., 2019).

Một số lợi thế của Logistics 4.0 là tích hợp hoàn toàn thế giới thực và ảo: Khả năng cho người dùng, máy móc và hệ thống liên lạc trong thời gian thực và khả năng ra quyết định độc lập của tất cả những người tham gia trong quá trình Logistics. Cải thiện tất cả các quy trình trong chuỗi cung ứng, giảm nguy cơ sai sót về cấu trúc hoặc tổ chức trong quá trình thực hiện quy trình và khả năng giảm thời gian thực hiện quy trình theo yêu cầu của người dùng. Khả năng tiếp cận các công nghệ hiện đại để xử lý và phân tích số lượng lớn dữ liệu. Cải thiện hiệu quả kinh doanh và tiếp cận mọi nguồn lực. Tăng khả năng hiển thị và tính linh hoạt của chuỗi cung ứng, v.v (Gordana & Luka, 2019).

Logistics 4.0 sử dụng mã vạch hay QR, tần số vô tuyến công nghệ nhận dạng cao, cảm biến, hệ thống định vị toàn cầu và các công nghệ mạng tiên tiến vượt trội  khác thông qua xử lý thông tin và truyền thông mạng nền tảng công nghệ. Những công nghệ này được sử dụng rộng rãi trong vận chuyển Logistics, kho bãi, phân phối, đóng gói, xử lý và các khía cạnh khác của các hoạt động cơ bản. Hàng hóa tự động hóa và vận hành hiệu quả quá trình vận tải Logistics 4.0 là một thuật ngữ chung cho các công nghệ và các khái niệm về tổ chức chuỗi giá trị. Trong lĩnh vực Logistics, CPS sẽ giám sát  các quá trình vật lý, tạo ra một bản sao ảo của thế giới vật lý và đưa ra các quyết định phi tập trung. Qua IoT, CPS giao tiếp và hợp tác với nhau và con người trong thời gian thực. Nâng cao trình độ quản lý và dịch vụ của ngành Logistics. Do đó sẽ làm  giảm chi phí và giảm tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên và nguồn lực xã hội.

Việt Nam là quốc gia có tốc độ phát triển công nghệ thông tin nhanh nhất thế giới. Thị trường Logistics và thương mại điện tử trong khu vực đã đạt quy mô và tốc độ rất lớn, hứa hẹn những cơ hội, thách thức và giải pháp to lớn cho sự phát triển Logistics 4.0 tại Việt Nam. Cuộc cách mạng chuyển đổi số trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, cụ thể là các ngành công nghiệp và dịch vụ. Logistics 4.0 góp phần giảm thời gian giao hàng, chi phí vận chuyển, chi phí liên lạc, từ đó tối ưu hóa chi phí kinh doanh và đáp ứng các nhu cầu ngày càng khác nhau của khách hàng. Chuyển đổi số giúp hệ thống LSC của các công ty, doanh nghiệp nước ta từng bước hội nhập, nâng cao năng lực quản trị, minh bạch và cạnh tranh hơn (Vien, 2022).

4.2. Thách thức

Những bất lợi của Logistics 4.0 chủ yếu là hệ quả của những yêu cầu cao liên quan đến các giải pháp tổ chức, kỹ thuật và phần mềm. Những thách thức mà Logistics 4.0 phải đối mặt là: chi phí giới thiệu và triển khai cao, yêu cầu khắt khe về cơ sở hạ tầng phần cứng, yêu cầu áp dụng các phương pháp quản lý theo định hướng quy trình, v.v.

Công nghiệp Logistics 4.0 có rất nhiều cơ hội để chuyển đổi ngành công nghiệp Logistics bằng những hiểu biết sâu sắc theo hướng dữ liệu. Sự bùng nổ về kích thước dữ liệu là không thể tránh khỏi ngày nay do nhu cầu thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn, bao gồm các phương tiện tự hành, rô bốt và các máy “thông minh” khác. Hiện tại có ba thách thức cần nhấn mạnh đối với các công ty logistics:

Thu thập, lưu trữ và xử lý dữ liệu. Với sự gia tăng không ngừng về số lượng dữ liệu có cấu trúc và phi cấu trúc được tạo ra, nhu cầu về các cách khác nhau để lưu trữ và xử lý dữ liệu cũng ngày càng tăng. Đầu tư vào các giải pháp công nghệ thông tin sáng tạo được trang bị cảm biến đang tăng lên cùng với sự gia tăng hiệu suất bổ sung và khả năng thu thập, lưu trữ và truyền dữ liệu của chúng. Các thuật toán và mô hình mới liên tục được phát triển. Cơ sở dữ liệu phi tập trung để lưu trữ dữ liệu đang được thay thế bằng hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu các quy định để quản lý dữ liệu. Do đó, ngày tháng dư thừa được lưu trữ trong các lĩnh vực khác nhau của công ty và cần thêm chi phí để loại bỏ chúng càng nhiều càng tốt (Vladimir, 2019).

Bảo mật dữ liệu và thiếu tiêu chuẩn: Trong một ngành công nghiệp Logistics phức tạp và phân mảnh cao, các công ty cần phải chia sẻ dữ liệu liên tục để giữ cho các quy trình Logistics được tối ưu hóa. Một trong những lợi thế là giữ mức tồn kho ở mức tối thiểu. Tuy nhiên, vấn đề bảo mật là mối quan tâm lớn đối với các nhà ra quyết định. Vi phạm bảo mật có thể được định nghĩa là sự cố trong đó công ty về Logistics làm mất dữ liệu quan trọng. Truy cập trái phép vào dữ liệu quan trọng có thể gây ra chi phí cao từ nhiều khía cạnh. Ví dụ, kế hoạch sản xuất có thể cần được đánh giá lại và các đối tác thương mại có thể mất lòng tin. Các tiêu chuẩn và định mức bảo mật cũng là điều kiện để đạt được số lượng đối tác mạng cao. Nếu không có quy định, các công ty vừa và nhỏ sẽ phải thích ứng với các tiêu chuẩn của công ty lớn mà họ là nhà cung cấp (Vladimir, 2019).

Thiếu chiến lược kỹ thuật số: Dữ liệu dọc theo chuỗi cung ứng (và cả chuỗi tạo giá trị) cần được tích hợp theo chiều dọc và chiều ngang và có sẵn cho tất cả các bên liên quan. Tích hợp dọc đề cập đến việc tích hợp các giải pháp công nghệ thông tin khác nhau vào một hệ thống thông tin phức tạp. Tích hợp theo chiều ngang đề cập đến sự tích hợp các quy trình giữa các bên liên quan dọc theo chuỗi cung ứng. Điều này bao gồm việc trao đổi dữ liệu giữa các lĩnh vực khác nhau (chẳng hạn như cung ứng, sản xuất và bán hàng) của một số công ty Logistics dọc theo toàn bộ chuỗi cung ứng khép kín. Do đó, các khoản đầu tư đáng kể của tổ chức và doanh nghiệp cần phải được thực hiện để đạt được chuỗi cung ứng kỹ thuật số ở back-end (back-end chính là tất cả những phần hỗ trợ hoạt động của ứng dụng, là nơi lưu trữ các thuật toán phân tích, dữ liệu của người dùng..) (Vladimir, 2019).

Ngành logistics Việt Nam cũng tồn tại với những thách thức không nhỏ trong quá trình chuyển mình theo xu hướng 4.0 này. Theo Báo cáo Logistics năm 2017 của Bộ Công Thương, hạ tầng công nghệ thông tin còn gặp những tồn tại sau:

Ở tầm vi mô (tại các công ty, doanh nghiệp): chi phí đầu tư cho hệ thống công nghệ thông tin lớn nên doanh nghiệp chưa thể đầu tư đồng bộ. , nhưng chỉ thay đổi một vài hệ thống nhỏ, chẳng hạn như hệ thống. hệ thống quản lý kho hàng (WMS), hệ thống quản lý vận tải (TMS), … Trong khi, hệ thống tự động hóa kho bãi và trung tâm phân phối vẫn duy trì hệ thống cũ.

Ở tầm vĩ mô, mặc dù cơ sở hạ tầng và trình độ công nghệ thông tin của Việt Nam đã phát triển nhưng vẫn còn thiếu nhiều ứng dụng cho ngành logistics.

Một thách thức lớn khác của logistics 4.0 tại Việt Nam là vấn đề nguồn nhân lực.

Về lực lượng lao động: đa số có trình độ văn hóa thấp, công việc chính là bốc xếp hàng hóa, kiểm kê hàng hóa, sử dụng nhiều sức lực hơn là máy móc. Điều này một phần là do phương tiện lao động lạc hậu và thiếu lao động chuyên môn hóa.

Chi phí logistics còn cao. Theo số liệu của Hiệp hội Doanh nghiệp Logistics Việt Nam, hiện 90% doanh nghiệp logistics đang hoạt động là doanh nghiệp Việt Nam, nhưng chỉ chiếm khoảng 30% thị phần, còn lại thuộc về doanh nghiệp nước ngoài.

Hơn nữa, thủ tục của các cơ quan hữu quan chưa tạo điều kiện thuận lợi như việc kiểm soát hàng hóa quá cảnh qua cửa khẩu gây khó khăn cho hãng tàu, khách hàng …Những thực tế này cũng đặt ra cho các doanh nghiệp Việt Nam nhiều thách thức về cạnh tranh, chất lượng dịch vụ, ứng dụng công nghệ thông tin cũng như nguồn nhân lực (Vladimir, 2019).

5. KẾT LUẬN

Sau rất nhiều cuộc cải cách và đổi mới thì ngành công nghiệp 4.0 đang đánh dấu một bước ngoặt vô cùng lớn trong lịch sử. Đối với rất nhiều doanh nghiệp, đây là trọng tâm của công trình nghiên cứu và chiến lược của họ. Khi công nghệ mới được áp dụng trong một công ty, thì khả năng không có sự thay đổi là điều rất khó tránh khỏi do nhu cầu chuyển đổi quy trình công việc và thói quen làm việc.Hiện nay vẫn còn nhiều triển khai về công nghiệp 4.0 vẫn chưa được sử dụng các công nghệ tiên tiến và phát triển dưới khuôn khổ của nền công nghiệp 4.0. Vẫn còn nhiều công nghệ và ứng dụng chưa được sử dụng trong công nghiệp 4.0 nhưng chúng được kỳ vọng sẽ có tiềm năng lớn và đóng vai trò quan trọng trong tương lai. Các công nghệ sẽ hoạt động như một yếu tố thúc đẩy  Công nghiệp 4.0 cho các hệ sinh thái công nghiệp cạnh tranh và hiệu quả hơn trong tương lai.

Nền công nghiệp 4.0 sẽ định hình lại ngành Logistics theo hướng chuyển đổi kỹ thuật số. Khi công nghệ được giới thiệu trong một công ty mới thì khả năng không thay đổi là điều rất khó tránh khỏi do nhu cầu chuyển đổi quy trình và thói quen làm việc. Một số thách thức chính phải đối mặt với sự tiến bộ của kỹ thuật số trong lĩnh vực logistics bao gồm chi phí công nghệ cao, thiếu sự tin tưởng đối với việc bảo mật dữ liệu, thiếu những quy định và tiêu chuẩn những yêu cầu khắt khe về cơ sở hạ tầng phần cứng. Song song đó logistics cũng có rất nhiều cơ hội để phát triển đồng thời giúp cho doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ hơn.

Để tiến tới nền công nghiệp Logistics 4.0  như hiện nay thì Logistics đã có quá trình hình thành và phát triển qua bốn giai đoạn và trong suốt quá trình lịch sử, lĩnh vực logistics đã liên tục phát triển để thích ứng với nhu cầu của người dân xu hướng công nghệ hiện đại và ngành công nghiệp.

Chất lượng của Công nghiệp 4.0 luôn được nâng cao nhờ việc có thể được thực hiện sự tích hợp thích hợp của các công nghệ hiện có hoặc mới. Với những công nghệ tiên tiến hơn như CPS và tích hợp thông tin công nghiệp, chất lượng tổng thể của Công nghiệp 4.0 sẽ được cải thiện vì bản chất của Công nghiệp 4.0 là tích hợp liên ngành hoặc xuyên ngành, bao gồm tích hợp thông tin công nghiệp. Hiện nay vẫn còn nhiều thách thức và vấn đề cần giải quyết để Công nghiệp 4.0 có thể ứng dụng nhiều hơn. Trong những năm gần đây, đã có nhiều phát triển đáng kể trong công nghệ mới nổi này, cũng như các ứng dụng thực tế và tiềm năng cho các lĩnh vực công nghiệp khác nhau. Tuy nhiên, sự phát triển của các phương pháp luận tiên tiến, đặc biệt là các phương pháp chính thức và phương pháp tiếp cận hệ thống, phải được đồng bộ với sự phát triển công nghệ nhanh chóng. Nền công nghiệp 4.0 sẽ tiếp tục nắm lấy công nghệ và kỹ thuật tiên tiến, đồng thời sẽ mở ra các ứng dụng mới có tác động đến các lĩnh vực công nghiệp và hệ sinh thái công nghiệp phức hợp trong tương lai. CNTT-TT tiên tiến có thể và sẽ đóng góp vào sự thành công của Công nghiệp 4.0. Bên cạnh những tiến bộ trong lĩnh vực Công nghiệp 4.0, cả trong học thuật và công nghiệp, những thách thức đáng kể vẫn còn đó. Chúng cần được xử lý để phát huy hết tiềm năng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư này.

Khái niệm Logistics 4.0 không được nhìn nhận một cách toàn diện theo quan điểm khoa học mà là một ý tưởng được phát triển bởi các tổ chức nghiên cứu và doanh nghiệp. Logistics 4.0 không phải là khoa học mà là một tập hợp các giải pháp. Khái niệm này không đáp ứng các yêu cầu mô hình của Kuhn vì nó không phải là một tập hợp các thuật ngữ và lý thuyết hình thành khoa học. Logistics 4.0 hoàn toàn thuộc về mô hình khoa học quản lý hiện nay. Mô hình đơn thuần là một thuật ngữ rộng hơn và nâng cao nhận thức khoa học của nó. Mô hình là nền tảng của các lý thuyết mới được dự kiến ​​để cung cấp lời giải thích về một phần thực tế nhất định. Mặc dù có rất nhiều công cụ lớn, Logistics 4.0 được dành cho các mục tiêu thực dụng chứ không phải để mô tả thực tế. Liên quan đến Logistics 4. 0, khoa học nỗ lực theo dõi và xác định các giải pháp áp dụng cho doanh nghiệp. Hơn nữa, tiềm năng rất lớn của việc triển khai các giả định và giải pháp Logistics 4.0 cho hoạt động kinh doanh được khẳng định là tồn tại và phần lớn dựa vào công việc và quyết định của con người trong lĩnh vực này.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Gordana Radivojević , Luka Milosavljević (2019). 4th Logistics International Conference: The concept of Logistics 4.0

https://logic.sf.bg.ac.rs/wp-content/uploads/LOGIC_2019_ID_32.pdf

Kesheng Wang (2016). Knowledge Discovery Laboratory, Department of Production and Quality Engineering NTNU, Trondheim, Norway: Logistics 4.0 Solution-New Challenges and Opportunities

https://www.atlantis-press.com/proceedings/iwama-16/25862222.

Barreto, A. Amaral, T. Pereira (2017). Procedia Manufacturing: Industry 4.0 implications in logistics: an overview

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2351978917306807.

Maciel M. Queiroz, Susana Carla Farias Pereira, Renato Telles and Marcio C. Machado (2019). International Journal of Production Research: Industry 4.0 and digital supply chain capabilities – A framework for understanding digitalisation challenges and opportunities

https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/BIJ-12-2018-0435/full/html.

Mohamed Amr, Mohamed Ezzat, Sally Kassem (2019). ResearchGate: Logistics 4.0: Definition and Historical Background

https://www.researchgate.net/publication/336916467_Logistics_40_Definition_and_Historical_Background.

Truong Thi Vien (2022). International Journal of Engineering And Science: Opportunities, Challenges And Solutions For Logistics 4.0 Development In Vietnam

http://thuvien.vku.udn.vn/bitstream/123456789/2176/1/TTV-C12062530.pdf

Arumugam, AV. Karthick, Dr. S.Ganesan (2019). ResearchGate: Challenges And Opportunities In Logistics At Domestic And International-An Overview https://www.researchgate.net/publication/339090491_Challenges_And_Opportunities_In_Logistics_At_Domestic_And_International-An_Overview.

Vladimir Ilin, Dragan Simić  Nenad Saulić (2019). University of Novi Sad, Faculty of Technical Sciences, Serbia: Logistics Industry 4.0: Challenges And Opportunities

https://logic.sf.bg.ac.rs/wp-content/uploads/LOGIC_2019_ID_33.pdf

Sandeep Jagtap , Farah Bader, Guillermo Garcia-Garcia, Hana Trollman, Tobi Fadiji and Konstantinos Salonitis (2020). MDPI: Food Logistics 4.0: Opportunities and Challenges. https://www.mdpi.com/2305-6290/5/1/2.