Sự đóng góp của công nghệ Blockchain và tiền điện tử cho nền kinh tế hợp tác

Mục lục

Tóm tắt

Báo cáo này làm nổi bật những tác động tiềm tàng của công nghệ blockchain đối với nền kinh tế hợp tác (CE – collaborative economy), tương đương với khái niệm nền kinh tế chia sẻ (sharing economy) mà chúng ta thường được nghe tới nhiều hơn. Tác giả sẽ phân tích cách CE giao thoa với công nghệ blockchain. Là một nền kinh tế với tính kết nối là đặc trưng, do đó, CE có xu hướng tích hợp những tiến bộ công nghệ mới nhất bao gồm trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn, thực tế tăng cường, lưới điện thông minh và công nghệ blockchain. Báo cáo này cũng xem xét các tác động về mặt tổ chức và quản lý liên quan đến việc sử dụng công nghệ blockchain thông qua sự thay đổi về quản trị, chi phí giao dịch và sự tin tưởng của người dùng.

Keyword: collaborative economy, sharing economy, blockchain technology, cyptocurrentcy

1. Giới thiệu

Báo cáo này khám phá sự giao thoa giữa hai hiện tượng xã hội đang được quan tâm hiện nay xuất phát từ những tiến bộ công nghệ, cụ thể là nền kinh tế hợp tác (CE – collaborative economy) và công nghệ blockchain. Trên thực tế, cả hai đều phụ thuộc rất nhiều vào công nghệ và đều xuất hiện sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Mặc dù có mối liên hệ chặt chẽ giữa công nghệ blockchain và CE, xét về mặt tiến bộ công nghệ và tạo điều kiện thuận lợi cho các trao đổi ngang hàng, nhưng ít nghiên cứu nào xem xét sự đan xen của các hiện tượng này. Do tài liệu về chủ đề này vẫn còn ít, mục tiêu của báo cáo này là xem xét thông tin hiện tại về chủ đề này để hiểu vai trò của công nghệ blockchain trong việc phát triển các hoạt động hợp tác trong kinh tế.

Vì tác động của công nghệ blockchain đối với sự phát triển của CE vẫn chưa được khám phá nhiều nên nghiên cứu hiện tại tìm cách lấp đầy khoảng trống có liên quan về mặt lý thuyết và thực tiễn này bằng cách đặt ra hai mục tiêu sau:

1) Định nghĩa và khái niệm hóa công nghệ blockchain trong lĩnh vực CE;

2) Khám phá những tác động tiềm tàng của công nghệ blockchain đối với CE.

2. Các khái niệm chính

2.1. Định nghĩa tiền điện tử (hay tiền mã hóa – cryptocurrency)

Tiền điện tử chỉ tồn tại trong thế giới kỹ thuật số. Theo các khía cạnh trên, tiền điện tử được sử dụng để tích hợp và trao đổi thông tin kỹ thuật số thông qua một quy trình được tạo điều kiện thuận lợi bởi các nguyên tắc mật mã, cho phép các giao dịch an toàn và có thể xác minh. Tiền điện tử được giao dịch trên các nền tảng toàn cầu (ví dụ: Binance, Coinbase) và dựa trên nguyên tắc trao đổi ngang hàng. Mặc dù một số loại tiền điện tử có thể được sử dụng làm hình thức thanh toán hoặc phương tiện trao đổi, nhưng chúng không phải là hợp pháp ở một số quốc gia và không được chính phủ hoặc ngân hàng trung ương phát hành (Autorite, 2019). Tiền điện tử nổi tiếng nhất là Bitcoin, nó vẫn thống trị thị trường tiền kỹ thuật số vì đây là loại tiền kỹ thuật số có giá cao nhất cho đến nay. Thông thường, hình thức tiền kỹ thuật số này được trao đổi khi một bên tham gia giao dịch hoặc tạo một nút trong phần mềm được gọi là sổ cái phân tán hoặc blockchain. Do đó, không có tổ chức tài chính trung gian nào tham gia vào giao dịch. Bitcoin cung cấp một mạng lưới giao dịch và trao đổi toàn cầu bằng cách cho phép hai bên sẵn sàng đàm phán trực tiếp với nhau mà không cần đến một bên trung gian đắt đỏ. Hệ thống thanh toán điện tử dựa trên bằng chứng mật mã này đã được Satoshi Nakamoto giới thiệu trong Sách trắng xuất bản vào tháng 10 năm 2008, nhằm giải quyết những điểm yếu của thương mại được đặc trưng bởi sự trung gian của các tổ chức tài chính, bao gồm chi phí làm trung gian để thanh toán cho bên thứ ba, thực tế là các giao dịch có thể bị hủy bỏ một cách đơn phương, sự tồn tại của quy mô tối thiểu cho các giao dịch và loại bỏ khả năng gian lận (Nakamoto, 2008). Hơn nữa, ngoại trừ thanh toán trực tiếp, không có cơ chế nào để thực hiện thanh toán từ xa thông qua kênh trung gian mà không có bên thứ ba đáng tin cậy, phát minh ra Bitcoin đã thúc đẩy việc tạo ra nhiều loại tiền điện tử thay thế khác cung cấp các tính năng mới dựa trên các nền tảng thuật toán khác nhau và không cần có bên thứ 3 để tin cậy. Tuy nhiên, sự gia tăng nhanh chóng về số lượng tiền kỹ thuật số đã dẫn đến sự biến động giá cao hơn. Sự biến động này được xác định bởi cảm xúc của các nhà đầu tư chứ không phải bởi sự thay đổi trong các yếu tố kinh tế. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chuyển động của tiền điện tử trên Coinbase hoặc các nền tảng tương tự có xu hướng tuân theo chuyển động của thị trường chứng khoán thông thường, nhưng lại có mối quan hệ tiêu cực với chúng. Ví dụ, nếu thị trường chứng khoán tăng (giảm), giá trị của tiền điện tử có xu hướng giảm (tăng), ngoại trừ những loại tiền được neo vào các loại tiền tệ fiat như đô la Mỹ (ví dụ: USDT, USDC,…).

2.2. Định nghĩa công nghệ blockchain

Với sự phát triển nhanh chóng của tiền điện tử, blockchain trở thành công nghệ nền tảng thu hút được nhiều sự chú ý. Chủ yếu được biết đến với việc sử dụng với tiền kỹ thuật số, công nghệ này có nhiều ứng dụng vượt xa lĩnh vực tài chính và kinh tế, bao gồm quản lý chuỗi cung ứng, thương mại, y tế và dịch vụ chính phủ.

Về mặt kỹ thuật, blockchain là cơ sở dữ liệu phi tập trung và an toàn về các giao dịch dựa trên các nút phi tập trung – tức là thợ đào (với cơ chế xác minh qua bằng chứng công việc – POW). Blockchain được đặc trưng bởi tính phi tập trung, tính bền bỉ, tính ẩn danh và khả năng kiểm toán. Phi tập trung có nghĩa là mỗi giao dịch cần được xác thực nhưng quá trình xác thực không diễn ra thông qua một cơ quan đáng tin cậy trung tâm (ví dụ: ngân hàng trung ương), mà thông qua thuật toán đồng thuận để duy trì tính nhất quán của dữ liệu trong mạng phân tán. Tính bền bỉ có nghĩa là không thể xóa hoặc hoàn nguyên bất kỳ giao dịch nào sau khi nó đã được đưa vào blockchain. Tuy nhiên, các giao dịch không hợp lệ có thể được phát hiện ngay lập tức, khiến đặc điểm bền bỉ không phải là một nhược điểm quá lớn nhìn chung. Tính ẩn danh có nghĩa là mỗi người dùng có thể tương tác với blockchain trong một địa chỉ được tạo mà không tiết lộ danh tính thực của người dùng. Cuối cùng, khả năng kiểm toán có nghĩa là bất kỳ giao dịch nào cũng phải tham chiếu đến một giao dịch chưa chi trước đó (Nakamoto, 2008). Do đó, các giao dịch có thể được xác minh và theo dõi dễ dàng.

Một blockchain có thể có chế độ công khai hoặc riêng tư. Trong một blockchain công khai, mỗi nút (tức là thợ đào) có thể tham gia vào quá trình đồng thuận. Đối với chuỗi riêng tư, nó được kiểm soát hoàn toàn bởi một tổ chức và tổ chức đó có thể xác định sự đồng thuận cuối cùng. Theo logic, vì chỉ có một tổ chức chịu trách nhiệm xác định sự đồng thuận trong blockchain riêng tư, nên quá trình này được tập trung hóa.

Là một sổ cái đăng ký mở và phân tán, blockchain được sử dụng để ghi lại và theo dõi dữ liệu giao dịch. Nhờ các nguyên tắc của mật mã, các giao dịch này an toàn và có thể xác minh được. Sổ đăng ký này giải quyết vấn đề chi tiêu gấp đôi và loại bỏ rủi ro các tệp kỹ thuật số bị sao chép và chia sẻ vô hạn. Do đó, giống như tiền ở dạng vật lý, tiền điện tử không thể được chi tiêu hai lần (Nakamoto, 2008). Với mạng ngang hàng, có thể thiết lập sổ đăng ký giao dịch an toàn ghi lại các giao dịch. Các giao dịch này được xác thực bằng cơ chế đồng thuận dựa trên PoW do thợ đào nắm giữ (hiện nay cơ chế xác thực giao dịch bằng chứng cổ phần – POS cũng được sử dụng nhiều để giải quyết vấn đề tiêu thụ lãng phí năng lượng bởi POW), những người có thể chấp nhận hoặc từ chối tất cả các giao dịch trong hệ thống (Nakamoto, 2008).

Được hỗ trợ bởi cộng đồng thợ đào ẩn danh, cấu hình blockchain đã phát triển để cho phép một số loại hành động giao dịch. Việc sử dụng công nghệ blockchain đã có trong thương mại hoặc giao dịch chứng khoán, hợp đồng thương mại, thỏa thuận và hoạt động nhập thông tin cơ bản hoặc tham vấn. Ngoài ra, việc sử dụng blockchain vượt ra ngoài phạm vi tiền điện tử, bằng cách có khả năng mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp và chính phủ.

Mặc dù không thể dự đoán được tương lai của blockchain, nhưng hiện tại, người ta cho rằng blockchain chắc chắn sẽ trở thành một công nghệ cực kỳ quan trọng. Một số nhà nghiên cứu mô tả blockchain quan trọng như Internet, do những tác động tiềm tàng của nó đối với doanh nghiệp và xã hội. Nghiên cứu cho thấy blockchain có khả năng giảm sự không chắc chắn, mất an toàn và mơ hồ trong các giao dịch bằng cách cung cấp thông tin giao dịch đầy đủ và tạo ra một sự thật duy nhất cho tất cả những người tham gia mạng.

Các nghiên cứu gần đây nhấn mạnh đến những tác động tích cực và bản chất chuyển đổi tiềm tàng của blockchain, bao gồm việc cấu hình lại thị trường trao đổi. Ví dụ, công nghệ blockchain có thể cho phép tạo ra “một hệ thống giá trị mới hỗ trợ tốt hơn cho động lực chia sẻ xã hội” hoặc chuyển đổi các tổ chức thành “một hình thức thiết kế tổ chức mới – các tổ chức tự chủ phi tập trung (DAO ) – là các tổ chức có các quy tắc quản trị được chỉ định trong blockchain”.

2.3. Định nghĩa nền kinh tế cộng tác và nền tảng số

Phần này giới thiệu về CE và thành phần kỹ thuật số của nó dưới dạng nền tảng CE.

2.3.1. Kinh tế hợp tác

CE thường gắn liền với các khái niệm như kinh tế chia sẻ, tiêu dùng hợp tác, kinh tế theo yêu cầu, dịch vụ theo yêu cầu, kinh tế nhóm, kinh tế độc lập, kinh tế ngang hàng, kinh tế kỹ thuật số,….Trong báo cáo này, thuật ngữ “kinh tế hợp tác” được sử dụng vì nó phù hợp nhất với ý tưởng về một mô hình kinh tế xã hội mới. Nó cũng được sử dụng vì khả năng bao gồm cả phân phối lại và tương hỗ. Trong khi phân phối lại đề cập đến các trao đổi liên quan đến việc chuyển giao quyền sở hữu, thì tương hỗ đề cập đến việc tiếp cận các nguồn lực mà không chuyển giao quyền sở hữu. CE cho phép tương hỗ thông qua các hệ thống liên quan đến sự hiện diện của các bên ngang hàng và về cơ bản ngụ ý việc sử dụng Internet. Trong khi CE chuyển đổi vai trò tương ứng của người tiêu dùng bằng cách chuyển họ từ người mua sang nhà cung cấp hoặc nhà cung cấp dịch vụ, nó cũng thay đổi bản chất của các trao đổi thị trường. Trên thực tế, CE liên quan đến việc phân phối lại việc mua bán hàng hóa không chỉ thông qua trao đổi tiền tệ mà còn thông qua bán lại, trao đổi hoặc tặng. Định nghĩa tiêu dùng hợp tác diễn ra trong CE là: ”Tập hợp các hệ thống lưu thông tài nguyên cho phép người tiêu dùng có được và cung cấp, tạm thời hoặc vĩnh viễn, các nguồn lực hoặc dịch vụ có giá trị thông qua tương tác trực tiếp với những người tiêu dùng khác hoặc thông qua một bên trung gian”. Bên trung gian đang đề cập có thể có nhiều mức độ trung gian khác nhau, từ tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc trao đổi đến kiểm soát hoàn toàn mọi khía cạnh chi phối các cuộc trao đổi này. Các hoạt động này chủ yếu được thực hiện thông qua các tổ chức, kênh ngoại tuyến hoặc hệ thống đa kênh.

2.3.2. Các thành phần của nền kinh tế hợp tác

CE chủ yếu là một mô hình kinh tế ngang hàng (Belk, 2014). Sự xuất hiện của CE đã làm gián đoạn đáng kể bối cảnh bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng. Điều này có thể nhận thấy ở nhiều lĩnh vực như thực phẩm, chỗ ở, giao thông cũng như khả năng tiếp cận hàng hóa và dịch vụ. Trên thực tế, CE đang chuyển đổi cách mọi người sản xuất, tiêu dùng, tài trợ và học tập, sử dụng mạng lưới các cá nhân và cộng đồng được kết nối thay vì các tổ chức tập trung. CE bao gồm bốn phân khu chính: sản xuất hợp tác, giáo dục hợp tác, tài chính hợp tác và tiêu dùng hợp tác. Đối với các học giả khác, CE bao gồm các hoạt động như giao dịch, cho thuê, gom góp hoặc chia sẻ, thay vì thương mại truyền thống.

2.3.3. Nền tảng kinh tế hợp tác

Đối với một số tác giả, CE đề cập đến việc sử dụng các nền tảng kỹ thuật số như Uber hoặc Airbnb, cũng như tham gia vào hệ thống trao đổi địa phương hoặc các cuộc họp trao đổi trực tiếp (Arsel & Dobscha, 2011). Nói cách khác, họ cho rằng CE diễn ra cả trực tuyến và ngoại tuyến. Tuy nhiên, phân khúc trực tuyến của CE là phân khúc thu hút được nhiều sự chú ý nhất trong giới học thuật và là nơi xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh sáng tạo nhất cho đến nay. Trên thực tế, sự phát triển nhanh chóng của CE phụ thuộc rất nhiều vào công nghệ kỹ thuật số. Hiện nay, có nhiều dạng nền tảng kỹ thuật số khác nhau. Về mặt kỹ thuật, chúng có thể được định nghĩa là cơ sở dữ liệu có thể mở rộng. Nói rộng hơn, chúng tương ứng với một ”tập hợp kỹ thuật xã hội” (De Reuver và cộng sự, 2018). Hệ thống dựa trên phần mềm cung cấp chức năng cơ bản được chia sẻ bởi các mô-đun tương tác với nó (De Reuver và cộng sự, 2018). Về cơ bản, sự xuất hiện của các nền tảng kỹ thuật số (ví dụ: Uber & Airbnb) đã dẫn đến một sự phát triển của các hoạt động hợp tác.

3. Ý nghĩa của công nghệ blockchain và tiền điện tử đối với nền kinh tế hợp tác

Phần này giới thiệu những tác động khác nhau của công nghệ blockchain và tiền điện tử lên CE. Tác giả đề xuất rằng những công nghệ này sẽ đẩy nhanh hơn nữa sự lan truyền và áp dụng các hoạt động hợp tác. Tác giả cũng kỳ vọng rằng các công nghệ blockchain và tiền điện tử như vậy sẽ định hình lại mô hình trung gian thông thường trong CE. Cuối cùng, tác giả cũng gợi ra một số tác động quản lý quan trọng về mặt quản trị, chi phí, sự tin tưởng của người dùng và liên kết với các mạng xã hội.

3.1. Sự xuất hiện của tiêu dùng hợp tác

Sự phát triển của các nền tảng cộng tác đã giúp các cá nhân có thể tương tác trên quy mô lớn. Sự tồn tại của ba bên tham gia vào các giao dịch này gồm có:

– Các nhà cung cấp (ví dụ: chủ nhà trên Airbnb, chủ xe và tài xế trên Turo và Uber ) cung cấp dịch vụ riêng, thường chưa được sử dụng hết hoặc chưa được sử dụng và nắm giữ tài nguyên để bán, tặng, trao đổi, cho thuê hoặc sử dụng chung.

– Người dùng muốn sử dụng, thuê hoặc có được các sản phẩm hoặc dịch vụ được đề xuất thông qua nhiều phương tiện khác nhau (ví dụ: người thuê hoặc hành khách); và

– Các nền tảng cộng tác hoạt động như một cơ sở hạ tầng để chia sẻ hàng hóa hoặc dịch vụ giữa người dùng, cũng như thiết lập thiết lập và duy trì lòng tin để thực hiện trao đổi.

Các phần tiếp theo sẽ nhấn mạnh cách công nghệ blockchain và tiền điện tử thay đổi mối quan hệ và động lực trao đổi giữa các bên này.

3.1.1. Đẩy nhanh việc phổ biến các hoạt động hợp tác

Sự phát triển công nghệ dường như là cốt lõi của các hoạt động cộng tác ngày càng lan tỏa hơn bằng cách tạo điều kiện cho các trao đổi ngang hàng. Mặc dù các hoạt động cộng tác và trao đổi ngang hàng đã tồn tại trước khi các nền tảng kỹ thuật số xuất hiện, các yếu tố chính ảnh hưởng đến sự phát triển của CE là những tiến bộ công nghệ, đóng vai trò là chất xúc tác. Những tiến bộ công nghệ như vậy không chỉ bao gồm các trang mạng xã hội và Web 2.0 nói chung mà còn bao gồm các công nghệ như tham chiếu địa lý hoặc hệ thống thanh toán trực tuyến, tất cả đều góp phần vào sự phát triển của CE. Hiện tại, tương tự như tiềm năng của công nghệ thông tin và truyền thông trước đây, blockchain có thể mở đường cho những đổi mới lớn và vẫn chưa được biết đến nhiều trong CE. Vì mục đích này, khả năng của blockchain trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra các ứng dụng kinh tế phân tán và chia sẻ cho phép cá nhân tạo ra giá trị bằng cách kiếm tiền từ nguồn lực của họ một cách an toàn.

Với sự quan tâm gần đây đến blockchain, cơ hội xuất hiện để tạo ra vô số ứng dụng chia sẻ, ví dụ như cơ chế thanh toán tự động ngang hàng, nền tảng ngoại hối, quản lý quyền kỹ thuật số và di sản văn hóa, v.v. Do đó, công nghệ blockchain sẽ góp phần thúc đẩy sự lan tỏa của các hoạt động hợp tác.

3.1.2. Cấu hình lại trung gian trao đổi hợp tác

Blockchain cho phép tự tổ chức phi phân cấp và cộng tác ngang hàng. Ngoài ra, công nghệ này thúc đẩy “sự đồng thuận hợp tác” có thể hữu ích cho việc quản lý các dự án quy mô lớn (Nakamoto, 2008). Để đạt được mục đích này, một số tác giả đã xem xét sự hiện diện của các yếu tố cụ thể của chủ nghĩa xã hội tư tưởng trong các mạng lưới cộng tác có cấu trúc này (Swan, 2015), đặc biệt là về dân chủ hóa, phân cấp các tổ chức, thúc đẩy sự tham gia và tầm quan trọng của lợi ích tập thể. Do đó, công nghệ blockchain không chỉ đóng vai trò quan trọng tiềm tàng trong việc phát triển các hoạt động cộng tác mà còn trong việc triển khai mang tính cá nhân vì bản thân mỗi chúng ta đều mong muốn được bình đẳng hơn về sản xuất và phân phối thông qua các giao dịch ngang hàng và cuối cùng sẽ thúc đẩy lợi ích chung của cộng đồng.

Công nghệ blockchain mang lại lợi ích cho CE bằng cách cung cấp các cơ hội như tạo thanh toán tự động an toàn giữa các đối tác hoặc tạo cơ chế và nền tảng trao đổi. Trên thực tế, công nghệ blockchain có tiềm năng định nghĩa lại quản trị và thương mại bằng cách phân cấp các hoạt động thị trường. Do đó, nó phát triển song song với các mô hình nền tảng (ví dụ: Airbnb hoặc Uber ) hoạt động thông qua một bên trung gian đảm bảo xử lý các giao dịch. Trong bối cảnh này, công nghệ blockchain sẽ tạo điều kiện trao đổi giá trị mà không cần trung gian và không ảnh hưởng đến sự tin tưởng của người dùng. Thật vậy, bằng cách chuyển đổi cách xây dựng lòng tin giữa người dùng, công nghệ blockchain có “tiềm năng tạo ra nền kinh tế chia sẻ 2.0” với khả năng phá vỡ các mô hình kinh doanh truyền thống.

3.2. Ý nghĩa về mặt tổ chức và quản lý

Về cơ bản, sự phát triển công nghệ và việc sử dụng ngày càng nhiều các nền tảng kỹ thuật số đã dẫn đến sự gia tăng các trao đổi ngang hàng, chẳng hạn như bán lại sản phẩm trực tuyến, chia sẻ xe qua mạng hoặc đồng lưu trú. Với việc sử dụng công nghệ blockchain, các nền tảng cộng tác phải chịu sự chuyển đổi về mặt quản trị, chi phí giao dịch và sự tin tưởng của người dùng. Phần sau đây trình bày các tác động về mặt tổ chức và quản lý của việc tích hợp công nghệ này vào các hoạt động cộng tác.

3.2.1. Chuyển giao quyền quản trị từ nền tảng cộng tác sang blockchain

Hiện tại, CE bao gồm các nền tảng mà chủ sở hữu nhận được thù lao thông qua phí giao dịch. Những lời chỉ trích đã được đưa ra đối với các hoạt động này, bao gồm khả năng chuyển đổi các nền tảng kinh tế chia sẻ này thành các tổ chức bán độc quyền hành động săn mồi bằng cách tạo ra “chủ nghĩa tân tự do” hoặc “hình thức ác mộng của chủ nghĩa tư bản tân tự do”.

Vào năm 2017, một nhóm kỹ sư làm việc về phát triển blockchain dựa trên Ethereum đã thành lập Swarm City (khởi xướng từ dịch vụ đi chung xe phi tập trung có tên là Arcade City), một nền tảng ngang hàng phi tập trung cung cấp quyền truy cập vào cộng đồng người tiêu dùng và nhà cung cấp dịch vụ toàn cầu. Swarm City cung cấp cơ hội cho bất kỳ ai tạo ra thương hiệu riêng của họ tại nhà mà không cần bất kỳ sự can thiệp nào của bên thứ ba. Mục tiêu của nền tảng này là cung cấp cơ sở hạ tầng dựa trên blockchain để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra các ứng dụng CE phi tập trung. Người dùng có tùy chọn tự xác định giá mà không cần sự tham gia của bên thứ ba.

Với Swarm City, nhóm kỹ sư muốn loại bỏ các bên trung gian của các nền tảng truyền thống như Airbnb hoặc Uber bằng cách chuyển giao dịch và quản trị sang blockchain. Nhờ blockchain, nhiều lĩnh vực có thể hưởng lợi từ cơ sở hạ tầng minh bạch của công nghệ blockchain và giảm quyền lực của các bên trung gian. Mục đích chính của công nghệ blockchain là tạo ra mạng lưới giao dịch và trao đổi toàn cầu bằng cách cho phép hai bên đồng thuận đàm phán trực tiếp mà không cần đến bên trung gian tốn kém. Do đó, bằng cách cho phép người dùng đàm phán trực tiếp với nhau khi mua, bán hoặc trao đổi dịch vụ, công nghệ này có thể tác động trực tiếp đến CE.

Tuy nhiên, việc chuyển giao các giao dịch và quản trị từ các tác nhân truyền thống của CE sang blockchain, dù có vẻ sáng tạo và tích cực, vẫn còn gây tranh cãi ở nhiều khía cạnh. Trên thực tế, trong khi một số trường phái tư tưởng có thể vui mừng trước sự biến mất tiềm tàng của Uber hoặc Airbnb, thì chúng ta có gì đảm bảo rằng blockchain sẽ vẫn là một “Eldorado” vô tư, khách quan, phi chính trị, không quốc tịch, phi trung gian và phi tập trung như ngày nay (nếu nó từng như vậy)? Blockchain có thể trở thành trung gian độc quyền, tập trung, không thể tránh khỏi mới và đội quân thợ mỏ, kỹ sư và lập trình viên của nó có thể trở thành tầng lớp tinh hoa mới của một giai cấp thống trị theo chế độ kỹ trị.

Sự mơ hồ này liên quan đến khái niệm quản trị blockchain đã được các tác giả có tầm nhìn xa thảo luận rộng rãi. Có vẻ như nó thậm chí còn tệ hơn với sự đa dạng hóa các hình thức quản trị mới tài chính liên quan đến nhiều loại tiền điện tử khác nhau. Có ba hình thức quản trị nội bộ liên quan đến tiền điện tử có khả năng tạo ra các nút năng lượng mới trong chính blockchain: quản trị của thợ đào, quản trị của các chương trình hoạt động đằng sau các ứng dụng và quản trị thị trường trao đổi. Do đó, “quản trị” blockchain không thuộc về các bên trung gian, như trường hợp của các nền tảng CE truyền thống, mà thuộc về các cơ quan quản trị ẩn danh mới, không được công chúng và chính người dùng biết đến. Bên cạnh đó, blockchain vượt ra ngoài khuôn khổ tài chính và thấm nhuần vào việc quản lý các lĩnh vực chính trị, pháp lý và tư pháp, điều này đặt ra nhiều câu hỏi liên quan đến sự hiện diện của một công nghệ tập trung trong các chính phủ và tổ chức khác nhau.

3.2.2. Giảm chi phí giao dịch và phối hợp

Hiện nay, nhiều thương gia trên khắp thế giới chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin (ví dụ: Target, Dell và Home Depot). Ngoài ra, các nền tảng mua bán trực tuyến như Amazon, eBay hoặc Craigslist cho phép phương thức thanh toán này. Gần đây, Bitrefill, một nhà cung cấp thẻ quà tặng, đã cung cấp cho cư dân Hoa Kỳ tùy chọn đặt phòng trên Airbnb thông qua năm loại tiền điện tử khác nhau. Bằng cách chuyển giao dịch và quản trị từ các nền tảng cộng tác sang blockchain, có thể giảm chi phí và phân phối lại cho người dùng phần giá trị hiện do các bên trung gian nắm giữ (ví dụ: Amazon, eBay, Uber hoặc Airbnb ). Nhìn chung, những khoản tiết kiệm này được hỗ trợ bởi sự ra đời của các hợp đồng thông minh dựa trên mã điện toán. Các mã này được thực thi khi đáp ứng các điều kiện chính xác và sự can thiệp của bên thứ ba là không cần thiết.

Mặc dù blockchain còn khá mới mẻ, nhưng các nghiên cứu gần đây đã ước tính chi phí giảm do việc sử dụng chuyên nghiệp của công nghệ này cho các tổ chức (Di Gregorio & Nustad, 2017). Những lợi ích này bao gồm tiết kiệm nhân công, tài liệu, tự động hóa cũng như lợi ích về hiệu quả. Về CE, những khoản giảm chi phí này có thể mang lại lợi ích cho nhiều lĩnh vực như chia sẻ dịch vụ máy tính, cho thuê căn hộ và không gian làm việc, dịch vụ đi chung xe, nền tảng giao dịch thị trường phi tập trung hoặc mạng xã hội phân tán. Đối với các nền tảng trung gian không có doanh thu từ quảng cáo, việc tích hợp công nghệ vẫn có thể có nghĩa là làm suy yếu hoặc biến mất các mô hình kinh doanh như vậy.

3.2.3. Duy trì sự tin tưởng và an toàn của người dùng

Niềm tin luôn là và vẫn là một khía cạnh cốt lõi của các sàn giao dịch trung gian kỹ thuật số nói chung và trong CE nói riêng. Hiện tại, các hợp đồng thông minh dựa trên công nghệ blockchain tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao tài sản hoặc tiền tệ. “Hợp đồng thông minh về cơ bản là các dòng mã thực thi kèm theo các điều kiện; các điều kiện sau được kiểm tra tự động và nếu đáp ứng được một số điều kiện nhất định, mã sẽ được thực thi và ghi lại trên blockchain”. Mật mã đảm bảo tính bảo mật của blockchain bằng cách làm cho các giao dịch có thể xác minh được. Thông qua công nghệ blockchain, các hành động giao dịch được tiết lộ đầy đủ, giảm sự không chắc chắn, mất an toàn và mơ hồ mà không tiết lộ thông tin cá nhân của người dùng. Ngoài ra, tốc độ giao dịch bảo vệ người dùng khỏi tình trạng mất khả năng thanh toán của bất kỳ bên tham gia nào vì không có sự chậm trễ về thời gian giữa ngày hợp đồng thực tế và ngày thực hiện hợp đồng (Mangano, 2018). Do đó, các giao dịch là tức thời và không thể hủy ngang. Trong khi công nghệ blockchain tạo điều kiện thuận lợi cho cả trao đổi giữa người sản xuất và người tiêu dùng, thì thực tế vẫn là tiền điện tử phải chịu rủi ro do mức độ biến động cao của chúng.

4. Kết luận

Công nghệ blockchain cho phép người dùng nền tảng kỹ thuật số đàm phán trực tiếp với nhau và tạo ra giá trị mà không cần sự can thiệp của bên trung gian tốn kém. Ngoài việc đảm bảo tính bảo mật của các giao dịch và khả năng thanh toán của các bên, blockchain còn giải quyết được nỗi lo liên quan đến sự phát triển của các tổ chức bán độc quyền và săn mồi, và có khả năng thay đổi cách quản lý các nền tảng hợp tác.

Cuối cùng, liên quan đến các tổ chức, công nghệ blockchain có tiềm năng cải thiện việc ra quyết định quản lý bằng cách tăng lượng dữ liệu khách hàng. Bảo mật mạng dường như cũng làm giảm nguy cơ gian lận, đồng thời giảm nhu cầu pháp lý thông qua việc tạo ra các hợp đồng thông minh.

Tài liệu tham khảo

Arsel, Z., & Dobscha, S. (2011). Hybrid pro-social exchange systems: The case of Freecycle. ACR North American Advances, 39, 66e67.

Autorite´ des marche´s financiers. (2019). Bitcoin et autres cryptomonnaies. Retrieved from: https://lautorite.qc.ca/grand-public/investissements/bitcoin-et-autres-cryptomonnaies/.

Belk, R. (2014). You are what you can access: Sharing and collaborative consumption online. Journal of Business Research, 67(8), 1595e1600. https://doi.org/ 10.1016/j.jbusres.2013.10.001.

De Reuver, M., Sørensen, C., & Basole, R. C. (2018). The digital platform: A research agenda. Journal of Information Technology, 33(2), 124e135. https://doi.org/ 10.1057/s41265-016-0033-3.

Di Gregorio, R., & Nustad, S. S. (2017). Blockchain adoption in the shipping industry. Master’s Thesis. Copenhagen: Denmark: Copenhagen Business School.

Mangano, R. (2018). Blockchain securities, insolvency law and the sandbox Approach. European Business Organization Law Review, 19. https://doi.org/10.1007/s40804-018-0123-5.

Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A peer-to-peer electronic Cash system. Satoshi Nakamoto Institute. Retrieved from https://nakamotoinstitute.org/bitcoin/.

Swan, M. (2015). Blockchain: Blueprint for a new economy. Sebastopol, CA: O’Reilly Media.

Thông tin hữu ích: Hướng dẫn đăng ký tài khoản mua bán Crypto trên các sàn giao dịch tiền mã hoá uy tín:

VNEconomics là một dự án với mục đích chia sẻ những tri thức hữu ích về Kinh tế số và Công nghệ, đặc biệt là những kiến thức về công nghệ Blockchain & ứng dụng của Blockchain.

👉Tham gia cộng đồng của VNEconomics tại:
📍Website: https://vneconomics.com/
📍Twitter: https://twitter.com/vneconomics_com
📍Telegram: https://t.me/VNEconomic
📍Linked In: https://www.linkedin.com/company/vneconomics/
📍 Fanpage Facebook: https://www.facebook.com/vneconomics/
📍 Facebook Group: https://www.facebook.com/groups/blockchaindeco/

Miễn trừ trách nhiệm

Tất cả nội dung trên website này đều vì mục đích cung cấp thông tin và không phải là lời khuyên đầu tư. Người đọc nên tự tiến hành nghiên cứu trước khi đưa ra các quyết định có ảnh hưởng đến bản thân hay doanh nghiệp của mình và sẵn sàng tự chịu trách nhiệm cho những lựa chọn ấy.

Tin tức nổi bật khác

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors

Bài viết nhiều lượt xem

Bài viết trending