Bối cảnh vụ việc Quang Linh Vlog và Hằng du mục
Vụ việc: Quang Linh Vlog và Hằng Du mục, một công ty truyền thông kiêm kinh doanh thực phẩm (kẹo rau), bị khởi tố vì bán kẹo rau giả (nguyên liệu không phải rau thật, chứa hóa chất vượt mức cho phép).
Không chỉ Quang Linh Vlog và Hằng Du mục mà hệ thống bán hàng tại Việt nam thực sự có quá nhiều vấn đề về quản trị để người bán trục lợi niềm tin của công chúng và bán hàng giả, kém chất lượng.
Thực sự đây là một vấn đề nhức nhối vì người dân thì cả tin – người bán thì vô đạo đức, kết quả: Những thứ đi vào cơ thể là chất độc hại dẫn đến suy yếu cơ thể, bệnh tật gia tăng => khi phát hiện bệnh thì quay lại trách cứ ai cũng muộn rồi. Chúng ta cần phải có cách nào đó cứu chính chúng ta.
Bài viết này chỉ là một góc giải pháp đưa ra cho tương lai 15- 20 năm tới khi cơ sở hạ tầng kĩ thuật và nhận thức của đại đa số người dân đã được nâng lên.
Giải pháp đưa ra: TÍCH HỢP BLOCKCHAIN VÀO KIỂM SOÁT KINH DOANH
Lấy ví dụ là công ty của Quang Linh vlog và Hằng du mục
Thực trạng chuỗi cung ứng:
Nguyên liệu: Nhập rau từ nông dân (Đà Lạt), nhưng không kiểm soát được nguồn gốc (có thể bị thay thế bằng nguyên liệu giả).
Sản xuất: Gia công tại nhà máy (Bình Dương), không có hệ thống truy xuất.
Phân phối: Bán qua livestream (Shopee, TikTok), dễ bị trà trộn hàng giả.
Xem thêm: tiền mã hóa là gì?
I. Tổng quan về tích hợp Blockchain vào kiểm soát kinh doanh.
Mục tiêu: Sử dụng blockchain để truy xuất nguồn gốc (traceability), xác minh tính xác thực (authenticity), và phát hiện hàng giả trong chuỗi cung ứng, đặc biệt với ngành thực phẩm (như kẹo rau của Quang Linh Vlog).
Loại Blockchain phù hợp:
Private Blockchain (Hyperledger Fabric): Được chọn vì tính bảo mật, quyền riêng tư, và khả năng kiểm soát truy cập (attribute-based access control), phù hợp với doanh nghiệp và cơ quan quản lý.
Lý do không dùng Public Blockchain: Public blockchain (như Ethereum) công khai dữ liệu, không phù hợp với doanh nghiệp cần bảo mật thông tin (ví dụ: giá nguyên liệu, hợp đồng phân phối).
Công nghệ hỗ trợ:
– QR Code/NFC Tag: Gắn lên sản phẩm để lưu mã định danh duy nhất (unique identifier) liên kết với blockchain.
– Smart Contracts: Tự động hóa quy trình xác minh (ví dụ: kiểm tra tính hợp lệ của mã QR).
– IPFS (InterPlanetary File System): Lưu trữ dữ liệu ngoài chuỗi (off-chain) như hình ảnh, chứng nhận, giảm tải cho blockchain.
– IoT (Internet of Things): Cảm biến theo dõi điều kiện vận chuyển (nhiệt độ, độ ẩm), đảm bảo chất lượng sản phẩm.
II. Phân tích chi tiết cách tích hợp Blockchain
1. Thiết kế hệ thống Blockchain
Kiến trúc:
Nodes: Mỗi thành viên trong chuỗi cung ứng (nông dân, nhà sản xuất, nhà phân phối, bán lẻ, cơ quan quản lý) là một node trong mạng Hyperledger Fabric.
Ví dụ: Quang Linh Vlog, nông dân Đà Lạt, nhà máy Bình Dương, Shopee là các node.
Channels: Hyperledger Fabric cho phép tạo các channel riêng (private channels) để bảo mật thông tin giữa các nhóm. Ví dụ: Channel giữa Quang Linh Vlog và nông dân chỉ ghi thông tin nguyên liệu, không chia sẻ với Shopee.
Ledger: Mỗi giao dịch (sản xuất, vận chuyển, bán hàng) được ghi vào sổ cái phân tán (distributed ledger), đảm bảo không thể thay đổi (immutable).
Consensus: Sử dụng Practical Byzantine Fault Tolerance (PBFT) để đạt đồng thuận, đảm bảo tính chính xác của dữ liệu (IEEE Xplore, web ID: 11).
Dữ liệu ghi lên Blockchain:
– Digital Identity (ID): Mỗi sản phẩm, lô hàng, và thành viên có ID số duy nhất (public/private key). Ví dụ: Lô kẹo rau KL001 có ID “KL001_20250401”.
– Thông tin sản phẩm: Nguồn gốc (rau Đà Lạt, nông dân A), ngày sản xuất (01/04/2025), chứng nhận (VietGAP), nhà phân phối (Logistics, điểm bán (Shopee).
– Thông tin giao dịch: Thời gian, địa điểm, điều kiện vận chuyển (nhiệt độ 20°C, độ ẩm 60%), được ghi qua IoT.
Công cụ hỗ trợ:
– QR Code/NFC Tag: Mỗi gói kẹo rau gắn mã QR (10×10 mm, 1 KB dữ liệu), chứa hash liên kết với blockchain
– Smart Contracts: Kiểm tra tính hợp lệ (ví dụ: nếu mã QR không khớp với blockchain, cảnh báo “hàng giả”).
– IPFS: Lưu hình ảnh (rau, chứng nhận VietGAP), giảm tải blockchain (1 MB/block).
2. Quy trình tích hợp Blockchain
Bước 1: Đánh giá và lập kế hoạch
– Quang Linh Vlog hợp tác với nhà cung cấp giải pháp blockchain (ví dụ: Blockverify, pixelplex.io) để đánh giá chuỗi cung ứng:
+ Nguồn gốc: Rau từ nông dân Đà Lạt (500 nhà cung cấp).
+ Sản xuất: Nhà máy Bình Dương (10.000 gói/lô).
+ Phân phối: Logistics B, Shopee, TikTok (100.000 gói/tháng).
+ Chi phí: 1 tỷ VND (hệ thống, đào tạo), thời gian: 3 tháng.
Bước 2: Đăng ký và thiết lập node
– Quang Linh Vlog đăng ký với Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế Số, nhận Digital Certificate (chứng chỉ số) để tham gia mạng blockchain.
– Thiết lập node (server 10 MW, 1 TB lưu trữ) tại trụ sở TP.HCM, kết nối với các node khác (nông dân, nhà máy, Shopee).
– Cài đặt Hyperledger Fabric (v2.5, 2025), tích hợp QR/NFC tag (100 triệu mã QR, chi phí 200 triệu VND).
Bước 3: Ghi dữ liệu lên Blockchain
– Nguồn gốc:
VD: Nông dân A (Đà Lạt) ghi thông tin rau: 1 tấn, ngày thu hoạch 30/03/2025, chứng nhận VietGAP số XYZ.
– Dữ liệu:
VD: Hash “Rau_DaLat_20250330” ghi lên blockchain, lưu chứng nhận trên IPFS.
– Sản xuất:
VD: Nhà máy Bình Dương sản xuất lô kẹo rau KL001 (10.000 gói), ngày 01/04/2025, gắn mã QR cho từng gói.
– Smart contract ghi: “KL001_20250401”, liên kết với hash “Rau_DaLat_20250330”.
– Phân phối:
Logistics B vận chuyển (03/04/2025), IoT ghi nhiệt độ (20°C), độ ẩm (60%), hash “LogisticsB_20250403”.
– Shopee nhận hàng, ghi “Shopee_KL001_20250404”.
– Bán lẻ:
Người tiêu dùng mua kẹo rau qua Shopee, quét mã QR, hệ thống xác minh toàn bộ hành trình (rau → sản xuất → phân phối).
Bước 4: Xác minh và giám sát
– Người tiêu dùng: Quét mã QR trên gói kẹo (10×10 mm), ứng dụng blockchain (Blockverify app) hiển thị:
Nguồn gốc: Rau Đà Lạt, nông dân A, VietGAP XYZ.
Sản xuất: 01/04/2025, nhà máy Bình Dương.
Phân phối: Logistics, Shopee, hợp lệ.
– Cơ quan quản lý: Cục Quản lý Thị trường truy cập blockchain, kiểm tra lô KL001, phát hiện bất thường (ví dụ: 5.000 gói không có mã QR, hàng giả).
– Smart Contract: Tự động cảnh báo nếu mã QR không khớp (hash không tồn tại), thông báo cho Quang Linh Vlog và cơ quan quản lý.
Bước 5: Xử lý vi phạm
– Cục Quản lý Thị trường truy xuất blockchain, xác định hàng giả từ khâu phân phối ( Hằng du mục và Quang Linh Vlog trà trộn 5.000 gói giả).
◦ Xử phạt: 200 triệu VND, Quang Linh Vlog và Hằng du mục, khởi tố nếu cần thiết.
3. Công nghệ cụ thể
a) Hyperledger Fabric:
– TPS: 3.500 (hyperledger.org, 2025), đủ xử lý 100.000 giao dịch/ngày (10.000 gói kẹo, 10 giao dịch/gói).
– Bảo mật: Attribute-based access control (ABAC), chỉ Quang Linh Vlog và nông dân truy cập channel “NguyenLieu”.
b) QR Code/NFC Tag:
– Mã QR: 1 KB, chứa hash “KL001_20250401”, in trên bao bì (chi phí 20 VND/mã, 200 triệu VND/10 triệu mã).
– NFC Tag: 2 KB, dùng cho lô lớn (5.000 gói), chi phí 50 VND/tag.
c) Smart Contracts:
Kiểm tra tính hợp lệ: If hash exists → “Hợp lệ”; else → “Hàng giả”.
Cảnh báo: Gửi thông báo qua API đến Quang Linh Vlog và Cục Quản lý Thị trường.
d) IPFS:
Lưu trữ: Hình ảnh rau (1 MB), chứng nhận VietGAP (500 KB), giảm tải blockchain (1 MB/block).
III. Giải pháp cho chuỗi cung ứng phức tạp
Thông thường các chuỗi cung ứng ở Việt nam là vô cùng phức tạp, khởi đầu có thể là rất nhiều cô bán rau, bà bán cá nhỏ lẻ mà không có đủ kiến thức công nghệ và địa chỉ thì không rõ ràng.
1. Giả định về thực trạng chuỗi cung ứng phức tạp của Quang Linh Vlog
a) Chuỗi cung ứng:
– Nguồn nguyên liệu: 500 nông dân (Đà Lạt), 50% không có chứng nhận VietGAP, 20% có thể cung cấp rau giả (không đạt tiêu chuẩn).
– Sản xuất: Nhà máy Bình Dương, gia công 10.000 gói/lô, nhưng không kiểm soát được nguyên liệu đầu vào (rau giả, hóa chất).
– Phân phối: Logistics B vận chuyển, Shopee và TikTok bán (100.000 gói/tháng), dễ bị trà trộn hàng giả (5.000 gói giả trong vụ khởi tố).
– Người tiêu dùng: Mua qua livestream (Shopee, TikTok), không kiểm tra được nguồn gốc, dẫn đến mất niềm tin (30% rời bỏ).
b) Vấn đề phức tạp:
– Số lượng lớn thành viên: 500 nông dân, 10 nhà phân phối (Logistics B, Shopee, TikTok), 1.000 điểm bán (livestream, cửa hàng).
– Dữ liệu không đồng bộ: Nông dân không có hệ thống ghi chép, nhà máy không kiểm tra nguyên liệu, Shopee không xác minh hàng.
– Thiếu minh bạch: Người tiêu dùng không biết kẹo rau có thật hay không, dẫn đến vụ khởi tố (rau giả, hóa chất vượt mức).
2. Giải pháp chi tiết cho chuỗi cung ứng phức tạp
a) Giải pháp 1: Chuẩn hóa dữ liệu (Data Standardization)
Vấn đề: Nông dân, nhà máy, và Shopee ghi dữ liệu không đồng bộ (ví dụ: nông dân ghi thủ công, Shopee không ghi vận chuyển).
Giải pháp:
– Đào tạo nông dân (500 người, 10 khóa học, 100 triệu VND) để nhập dữ liệu qua app (Blockverify app), kết nối với blockchain.
Kết quả: Dữ liệu đồng bộ (100% thành viên ghi đúng định dạng), giảm sai sót 80%.
b) Giải pháp 2: Tích hợp IoT để tự động hóa
– Vấn đề: Quy trình ghi dữ liệu thủ công (nông dân, Logistics , dễ sai sót (20% rau giả không được phát hiện).
Giải pháp:
– Sử dụng cảm biến IoT (nhiệt độ, độ ẩm, GPS) để tự động ghi dữ liệu lên blockchain (ScienceDirect, web ID: 3).
Ví dụ: Cảm biến IoT trên xe Logistics B ghi nhiệt độ (20°C), độ ẩm (60%), GPS (Đà Lạt → Bình Dương), tự động cập nhật hash “LogisticsB_20250403”.
Kết quả: Giảm sai sót 90%, tăng minh bạch (người tiêu dùng kiểm tra được điều kiện vận chuyển), giảm nguy cơ hàng giả 50%.
c) Giải pháp 3: Phân quyền và Channels
– Vấn đề: Chuỗi cung ứng phức tạp (500 nông dân, 10 nhà phân phối), thông tin nhạy cảm (giá rau, hợp đồng Shopee) dễ bị lộ.
– Giải pháp:
Sử dụng Channels trong Hyperledger Fabric để phân quyền
– Channel “NguyenLieu”: Chỉ nông dân và Quang Linh Vlog truy cập (giá rau, chứng nhận VietGAP).
– Channel “PhanPhoi”: Chỉ Logistics B và Shopee truy cập (thời gian vận chuyển, điểm bán).
– Attribute-based access control (ABAC): Chỉ cho phép cơ quan quản lý (Cục Quản lý Thị trường) truy cập toàn bộ dữ liệu.
Kết quả: Bảo mật thông tin 98%, giảm rủi ro lộ dữ liệu (giá rau, hợp đồng), tăng niềm tin giữa các bên 70%.
d) Giải pháp 4: Tăng cường đào tạo và hỗ trợ
– Vấn đề: Nông dân và nhà phân phối nhỏ Logistics không quen dùng công nghệ, khó nhập dữ liệu lên blockchain.
Giải pháp:
– Đào tạo: Tổ chức 20 khóa học (500 nông dân, 50 nhân viên Logistics, chi phí 200 triệu VND, dạy cách dùng app Blockverify (quét QR, nhập dữ liệu).
– Hỗ trợ công nghệ: Cung cấp smartphone giá rẻ (2 triệu VND/máy, 500 máy, 1 tỷ VND) cho nông dân, cài sẵn app Blockverify.
Kết quả: 90% nông dân và nhà phân phối tham gia blockchain, tăng hiệu quả ghi dữ liệu 80%.
3. Kết quả sau khi áp dụng giải pháp
• Hiệu quả:
◦ Dữ liệu đồng bộ 100% (JSON format), giảm sai sót 80%.
◦ Tự động hóa 90% (IoT), tăng minh bạch 70% (người tiêu dùng kiểm tra điều kiện vận chuyển).
◦ Bảo mật 98% (Channels, ABAC), tăng niềm tin 70%.
◦ 90% nông dân tham gia blockchain, hiệu quả ghi dữ liệu +80%.
◦ Tích hợp nhanh (3 tháng), chi phí giảm 50% (1 tỷ → 500 triệu VND).
IV. Kết luận
Blockchain là giải pháp mạnh mẽ để kiểm soát chuỗi cung ứng phức tạp và hạn chế hàng giả.
Cre: Thanh Nguyen
